महामुनी शुकदेव परिक्षिती राजाला बाणासुराची कथा सांगताना पुढे म्हणतात –
गौरीसेवनीं परम निरत । तंव कौतुक वर्तलें अकस्मात ।
पार्वती आणि कैलासनाथ । क्रीडा करिती स्वानंदें । तें देखोनि बाणतनया । विरहें व्याकुळ झाली राया ।
कामज्वरें तापली काया । म्हणे मम वया वैयर्थ्य ।
निजमानसीं स्पृहा करी । म्हणे सर्वज्ञ असतां गौरी ।
माझे अंतरिंची अवसरी । परमेश्वरी कां नेणे ।
ऐसें उषा चिंती मनीं । पार्श्वभागीं बालव्यजनी ।
तंव तयेतें कात्यायनी । पाहे फिरूनि स्मितवत्रे । सकळचित्तज्ञा शाङ्करी । म्हणे सुन्दरे बाणकुमरी ।
हृदयीं कांहीं चिंता न करिं । रमसी निर्धारिं कांतेंसी । अतिशय स्मरसंतप्ता न होणें । स्वकांतेंसी क्रीडा करणें । ऐकोनि येरी चित्तीं म्हणे । काळीं कोणे घडेल हें । कोणता भर्ता नेमिला मज । केंवी कळे हें रहस्यगुज ।
ऐसें मानसीं भावितां सहज । कळलें बीज गौरीतें ।
पार्वती म्हणे वो लावण्यराशि । शुक्लपक्षीं वैशाखमासीं ।
प्रदोषयुक्त द्वादशीसी । भर्ता भोगिसी निजशेजे । रात्रीं स्वशेजे सुप्त असतां । स्वप्नमाजी भोगील भर्ता । तोचि कान्त तुज तत्त्वता । निर्धारूनि वर दिधला ।
मग ते उषा प्रबुद्ध नवरी । अंगुलें दिवसगणना करी ।
वैशाखद्वादशीची शर्वरी । कैं मी नेत्रीं पाहीन ।
बाणासुराची कन्या उषा ही अत्यंत सुंदर होती. ती तारुण्यात आल्यावर जास्तच सुंदर दिसू लागली. ती गौरीची परम भक्त होती. दररोज ती गौरी पूजन करीत असे. एके दिवशी गौरी पूजन करण्यासाठी ती गेली असता तिने अकस्मात पार्वती आणि कैलासनाथ स्वानंदाने क्रीडा करताना पाहिले. ते दृष्य पाहून उषेला कामज्वराने ग्रासले. तिच्या मनात विचार येऊ लागले – माझे यौवन असेच वाया जाणार काय? गौरी माता परमेश्वरी सर्वांच्या मनात काय चालले आहे हे जाणते. मग ती माझ्या मनातील इच्छा पूर्ण करणार नाही काय? त्याचवेळी गौरी म्हणाली – हे बाणकुमारी! तुझ्या मनातील इच्छा लवकरच पूर्ण होईल. त्यावेळी उषेने विचारले – माझा वर कोण आहे? तो मला कसा भेटेल व त्याला मी कसे ओळखावे? त्यावर गौरी वैशाखातील शुक्लपक्षातील प्रदोषयुक्त द्वादशीला तुझ्या स्वप्नात येऊन तुझ्याशी जो रतिक्रीडा करेल तोच तुझा पती होईल, हे जाण. हे ऐकून उषा आतुरतेने त्या रात्रीची वाट पाहू लागली.
वस्त्राभरणें नित्य नूतन । मुकुरिं पाहे स्वलावण्य ।
म्हणे मजला पुरुष कोण ।
स्वप्नीं येऊन भोगील ।
तंव पातला माधवमास ।
अवस्था वाढे दिवसेंदिवस ।
कामसमृद्धिकृत हव्यास ।
उपकरणांस संपादी ।
वैशाख शुक्ल त्रिदिनव्रत । दशमी करूनि एकभुक्त । हरिहरकथा पुराणोक्त । श्रवणीं समस्त दिन गेला ।
एकादशी निराहार । रात्रीं केला शिवजागर ।
प्रदोपीं पूजूनियां शङ्कर । पारणें द्विजवरसह पंक्ती । त्यानंतरें कन्यागारिं । रत्नखचित दामोदरिं ।
उषा जाऊनि स्वमंदिरिं । तनु श्रृंगारी कौशल्यें ।
Ad. देवदत्त परुळेकर