महामुनी शुकदेव परिक्षिती राजाला कृष्ण कथा सांगताना पुढे म्हणतात –
कोणे एके अपूर्व समयीं । यदुकुमार स्वसमुदायीं ।
क्रीडार्थ उपवनाच्या ठायीं । गेले सर्वही मिळोनिया ।
साम्ब प्रद्युम्न चारुदेष्ण । गद मरुवल्क सारण ।
भानु स्वर्भानु बृहद्भानु । भामानंदन इत्यादि ।
एवं सर्वही कृष्णतनय । अन्यत्र यदुकुळ संततिमय ।
उपवनीं क्रीडति रमणीय । वीटा कंदुक बहुक्रीडा ।
धनुर्विद्या लक्षसाधनें । छत्तीस दण्डायुधें परजणें ।
अश्व गज रथ विविध यानें । लघु लाघवें शिक्षिती पैं । कृत्रिमखङ्गखेटकधर । परस्परें शिक्षापर ।
परीक्षा दाविती यदुकुमार । विविधा शरीर मोडूनी ।
शूळ पट्टिश चपे लहुडी । एक बळि÷ उचलिती धोंडी ।
एक आंगें मोडिती प्रौढी । कडोविकडि गुरुशिक्षा ।
ऐसे अनेकक्रीडापर । करितां उपवनीं विहार ।
नेणती दिवस चढला फार । झोंबती भास्करकर तप्त । प्रभाते उपहार करोनि सदनीं । स्वेच्छा विहरतां वनोपवनीं । छाया सुशीतल लक्षूनी । एकत्र होवोनि बैसले । कदलें द्राक्षें दाडिमीफळें । साकोट बदाम रायांवळे । चूत खर्जूर नारिकेळें । बदरें जांबळें पनसादि । इक्षुदण्ड श्वेत कृष्ण । कंदमूळादि पदार्थ आन । स्वेच्छा तृप्त झाले भक्षून । तृषार्त जीवन हुडकिती । चिरकाळ करूनि विहारक्रीडा । तृषार्त हुडाकिती जीवनचाडा । तंव निर्जरकूपीं प्रचंड सरडा । देखोनि झाले विस्मित पैं । पहा हो म्हणती कूपान्तरिं । अद्भुत प्राणी स्थूळशरीरी ।
निर्जल आणि निराहारी । कोणे परी हा येथ वसे ।
लहान थोर यदुकुमार । कूपीं पाहती सर्व सादर ।
पाहोनि केला जो निर्धार । तो सविस्तर अवधारा ।
महामुनी श्रीशुकदेव म्हणतात- परीक्षिता ! एके दिवशी सांब, प्रद्युम्न, चारुभानू, गद इत्यादी यदुवंशी राजकुमार फिरण्यासाठी उपवनात गेले. तेथे पुष्कळ वेळापर्यंत खेळ खेळल्याने त्यांना तहान लागली. तेव्हा ते इकडे तिकडे पाण्याचा शोध घेऊ लागले. त्यांना एका पाणी नसलेल्या विहिरीत एक विचित्र प्राणी दिसला.
पुच्छ शरीर चरण मौळ । गिरिसन्नभि महाविशाळ ।
देखूनि यदुकुमर सकळ । म्हणती विकराळ सरठतनू । गिरिसन्नभि कृकलासातें । देखूनि अवघे विस्मितचित्तें । कृपेनें कळवळिले होत्साते । करिती यत्नातें तदुद्धरणा ।
म्हणती पहा हो केवढा प्राणी । सरठदेही निर्जलस्थानीं । क्षुधे तृषेची सोसी ग्लानि । यासी येथूनि काढावें । ऐसे सर्वही कृपापर । करिती उद्धरणार्थ विचार । नानाप्रकारिं यत्नपर । तोही प्रकार अवधारा । मातंगनिर्मित चर्मतंति । तन्मय पाश निर्मूनि निगुती । तेणें बांधोनि सरडाप्रति । बळें वोढिती अवघेही । अपर कौशेयतंतुमय । पाशें बांधूनि सरठदेह । कूपीं पडिला पर्वतप्राय । करिती उपाय तदुद्धरणीं । एक कार्पासतंतु अविशेष । पाशीं बांधूनि त्या प्राण्यास । उद्धरणीं धरूनि आवेश । ओढित अशेष आंगबळें । परंतु शापें पतित कूपीं । राजा नृग कृकलासरूपी ।
सर्वीं ओढितां निजप्रतापीं । अणुमात्र न ढळे बहु श्रमतां ।
ऍड. देवदत्त परुळेकर