प्रतिनिधी / पणजी
गोव्याचे माजी शिक्षणमंत्री, उत्तर गोव्याचे माजी खासदार, गोमंतक मराठी अकादमीचे माजी अध्यक्ष, ज्येष्ठ व नामवंत साहित्यिक, संत ज्ञानेश्वरीचे गाढे अभ्यासक आणि फर्डे वक्ते प्राचार्य गोपाळराव मयेकर (वय 87 वर्षे) यांचे दीर्घ आजाराने गुरुवारी रात्री 9.30 वा. निधन झाले. त्यांच्या निधनाने गोव्यातील जनतेत हळहळ व्यक्त करण्यात आली.
गोव्याचे ज्येष्ठ साहित्यिक व म्हापशाच्या बांदेकर महाविद्यालयाचे निवृत्त प्राचार्य गोपाळराव मयेकर हे कट्टर मराठीभिमाने होते. मराठी, कोकणी आंदोलन काळात मयेकर यांनी मुख्य भूमिका बजावली होती. गोव्याचे मराठीशी असलेले अतुट नाते, शास्त्राrय व ऐतिहासिक पुराव्यानिशी सादर केले होते. रसाळवाणीतील त्यांच्या तोंडून निघालेली संत ज्ञानेश्वरी या विषयावरील त्यांची व्याख्याने तथा प्रवचनेही सर्वत्र गाजली होती. अनेक वर्षे त्यांनी अखिल भारतीय साहित्य संमेलनात आपल्या कविताही सादर केल्या होत्या. त्याचबरोबर अनेक वेळा परिसंवादामध्ये ते सहभागीही झाले होते.
उत्तर गोव्याचे माजी खासदार
गोमंतक मराठी अकादमी स्थापन करण्यासाठी सर्वत्र होळी फिरविली. त्या चळवळीत प्राचार्य मयेकर हे स्वतः सर्वत्र होळी घेऊन फिरले होते. 1987 साली स्थापन झालेल्या गोमंतक मराठी अकादमीचे ते पहिले अध्यक्ष बनले. 1990 च्या लोकसभा निवडणुकीत त्यांनी उत्तर गोव्याचे खासदार शांताराम नाईक यांचा पराभव करून ते प्रचंड मतांनी विजयी झाले होते.
प्रतापसिंह राणेंना दिले सडेतोड उत्तर
तत्कालीन मुख्यमंत्री प्रतापसिंह राणे यांनी प्रचारसभेत प्रश्न केला होता. गोपाळराव मयेकर हे संसदेत जाऊन ज्ञानेश्वरी वाचणार काय? या त्यांच्या निवेदनाला मयेकर यांनी संसदेत केलेल्या पहिल्याच भाषणात ज्ञानेश्वरीतील श्लोक उद्घृत करून त्यावेळी दिलेले सडेतोड उत्तर गोमंतकीय जनता कधीही विसरली नाही.
गोपाळराव गोव्याचे शिक्षणमंत्री
गोव्याचे पहिले मुख्यमंत्री भाऊसाहेब बांदोडकर यांच्या काळात प्रा. गोपाळराव मयेकर हे दोन वर्षे शिक्षण व आरोग्य तसेच उद्योगमंत्रीही होते. गेली कित्येक वर्षे त्यांनी आसगाव येथील बांदेकर महाविद्यालयाचे प्राचार्य म्हणून सेवा बजावली होती. एक फर्डे वक्ते, ज्ञानेश्वरीचे अभ्यासक तसेच निवृत्त प्राचार्य तसेच नेहमीच नवोदित साहित्यिकांना प्रोत्साहन देणारे प्राचार्य गोपाळराव मयेकर यांच्या निधनाने गोव्याची अपरिमित अशी हानी झालेली आहे. संपूर्ण गोव्यात प्राचार्य मयेकर यांच्या फार मोठा चाहता वर्ग आहे. मयेकरांची व्याख्याने सहसा कोणी चुकवत नव्हते. त्याचबरोबर प्रा. मयेकर यांचे हजारो विद्यार्थी वर्ग गोव्यात आहेत. शिवाय देवगडमध्येही आहेत.
गोव्यात येण्यापूर्वी प्रा. मयेकर हे देवगडमध्ये महाविद्यालयात शिकवत होते. काँग्रेस पक्षाने त्यांना खा. मधू दंडवते यांच्या विरोधात लोकसभा निवडणुकीत उतरविले होते. मात्र त्यात दंडवते यांनीच बाजी मारली होती.
गेली दोन ते तीन वर्षे ते आजारी होते. त्यांना वार्धक्यामुळे चालायला त्रास होत होता. 4 दिवसांपूर्वी त्यांचा आजार बळावला व त्यातच त्यांचे गुरुवारी रात्री निधन झाले. त्यांच्या पश्चात त्यांची पत्नी, तसेच एक मुलगा व एक मुलगी, तसेच सून, जावई नातवंडे असा परिवार आहे. शुक्रवार दि. 23 रोजी दुपारी 12 वा. गणेशपुरी म्हापसा येथील निवासस्थाहून त्यांची अंत्ययात्रा दत्तवाडी येथील वैपुंठधाम स्मशानभूमीकडे निघणार आहे. त्यांच्या चाहत्यांनी कोविडचे सर्व नियम पाळून उपस्थित रहावे, असे आवाहन मयेकर सरांच्या कुटुंबियातर्फे करण्यात आले आहे.
मयेकर यांची साहित्य सेवा ग्रंथसंपदा
स्वप्नमेध-काव्य संग्रह, अनहट धनिपत्रे (पत्रसंग्रह), ज्ञानेश्वर माऊंलीच्या पसायदानाची अपुर्वार्ह (लेख संग्रह), श्री ज्ञानेश्वरांचे अध्यात्म चिंतन आणि आधूनिक विज्ञान (वैचारिक), श्रीमद् भगवतगीता (इंग्रजी), श्री ज्ञानदेव संकिर्तन (ज्ञानेश्वरींवर दिलेल्या भाषणांचा लिखित संग्रह), ज्ञानेश्वरी या विषयावर 8 व्याख्यानांच्या कॅसेटस, मज दान कसे हे पडले ? (आत्मचरित्र), ज्ञानदेवसृष्टी-लेख संग्रह, समष्टी चिंतन (वैचारिक संग्रह), नित्यनूतन नित्यसुंदर ज्ञानेश्वरी (विवेचन) एवढी त्यांची पुस्तके प्रकाशित झालेली आहेत.
प्राचार्य मयेकर यांना या अगोदर कला अकादमीचा साहित्य सेवेबद्दलचा विशेष पुरस्कार लाभला होता. महाराष्ट्र साहित्य परिषदेचाही पुरस्कार तसेच महाराष्ट्र सरकारचा विशेष पुरस्कार प्राप्त झालेला होता. अलिकडे त्यांची आणखी दोन पुस्तके प्रकाशनाच्या मार्गावर होती.
26 मार्च 1934 रोजी मुंबईत जन्मलेले गोपाळराव मयेकर यांचे मूळ घर मये येथे होते. त्यांचे प्राथमिक शिक्षण हे मुंबई पालिका मराठी शाळेत झाले होते. बी. ए. व एम. ए. पर्यंतचे शिक्षण त्यांनी एलफिन्स्टन कॉलेज मुंबईतच घेतले होते. 1962 मध्ये मिरामारच्या धेंपे महाविद्यालयात त्यांनी मराठी विभाग प्रमुख व संस्कृतचेही प्राध्यापक म्हणून सेवा बजावली. 1967 मध्ये मगोच्या उमेदवारीवर ते म्हापशात विजयी झाले. भाऊसाहेब बांदोडकर मंत्रीमंडळात ते शिक्षणमंत्री बनले. 1970 मध्ये त्यांनी मंत्रीपदाचा राजीनामा दिला. 1974 मध्ये देवगडच्या महाविद्यालयात प्राचार्य म्हणून सेवा सुरु केली. नंतर 1982 मध्ये बांदेकर महाविद्यालयात म्हापसा येथे रुजू झाले. गोवा विद्यापीठात 1997 ते 2000 पर्यंत त्यांनी महाविद्यालय विकास मंडळ गोवाचे संचालक म्हणून त्यांनी कामगिरी बजावली होती.