मुंबईतील सार्वजनिक रुग्णसेवा कोव्हिडच्या विरोधात उपलब्ध साहित्यांनिशी लढत आहेत. सार्वजनिक रुग्णसेवेतील मर्यादा सगळय़ांनीच समजून घेतल्या पाहिजेत. सध्या होणाऱया टीकेला कृतघ्नता म्हणता येणार नाही का?
कोणत्याही साथीत सार्वजनिक रुग्णालये नेहमीच टीकेचे धनी होत असतात. कोव्हिडची महामारीदेखील या टीकेला अपवाद राहिली नाही. अवघे जग आधुनिक उपकरणे आणि साहित्यांनी सज्ज होऊन कोरोनाच्या विरोधात लढत आहे. यात मुंबईतील सार्वजनिक रुग्णसेवादेखील कोव्हिडच्या विरोधात उपलब्ध साहित्यांनिशी लढत आहेत. सार्वजनिक रुग्ण सेवेतील मर्यादा सगळय़ांनीच समजून घेतल्या पाहिजेत. सध्या होणाऱया टीकेला कृतघ्नता म्हणता येणार नाही का? शिवाय सततच्या टीकेमुळे सर्वसामान्य नागरिक सार्वजनिक रुग्णसेवेला भविष्यात मुकणार नाहीत का? अशा टीकांमधून सार्वजनिक सेवांचे खासगीकरण झाल्यास सर्वसामान्य भरडले जातील, अशी भीती व्यक्त होत आहे.
प्रसंग पहिला
पवईतील एका प्रभागात 60 वर्षांवरील रुग्णाला बेड आणि रुग्णवाहिकेची तातडीने गरज होती. बाहेर स्थिती गंभीर होती. कोव्हिड रुग्णाचा मुलगा तसेच परिसरातील समाजसेवक रुग्णवाहिका मिळवण्याचे प्रयत्न करत होते. त्यांना मध्यरात्री 3 वा. रुग्णवाहिका उपलब्ध झाली. मात्र, दुर्दैवाने रुग्ण दगावला. यावेळी रुग्णाच्या मुलाने मात्र समाधानाची प्रतिक्रिया दिली. प्रयत्नांती रुग्णवाहिका मिळाली, पालिकेचे डॉक्टरानींही चांगले प्रयत्न केले. मात्र, वडील राहिले नाहीत.
प्रसंग दुसरा
शहापुरातील एका मुलाने 2 रु.चे नाणे गिळले. ते श्वास नलिका व अन्न नलिका यांच्यात अडकले होते. दोन रुग्णालयानी नाकारल्यानंतर त्या मुलाच्या पालकांना केईम रुग्णालयाचाच आधार वाटला. कोव्हिडच्या साथीत नॉन कोव्हिड रुग्ण केईमसारख्या रुग्णालयात आणणे जोखमीचे असतानाही केईम डॉक्टरांनी मुलाला मध्यरात्री 1 नंतर शस्त्रक्रिया विभागात घेतले आणि अवघ्या 9 मिनिटात नाणे बाहेर काढण्यात यश मिळविले.
प्रसंग तिसरा
साकीनाका येथील एका रुग्णाला छातीत दुखत असल्याने केईम रुग्णालयात दाखल केले. कोव्हिडचा संसर्ग असल्याने त्यांचा मफत्यू झाला. सार्वजनिक रुग्णालये आणि कोव्हिड आजारच या कुटुंबीयांना नवीन होता. लॉकडाऊनमुळे एकटा मुलगा सोबत होता. कोरोनाचा अहवाल येण्यापासून ते पोलीस पंचनामा आणि पुढे भोईवाडा स्मशानभूमीपर्यंतच्या प्रसंगात केईम रुग्णालयाचे उप अधिष्ठाता डॉ. प्रवीण बांगर फोनवरून मदत करीत होते, असे त्या मुलाने सांगितले.
असे एक नव्हे, तर अनेक प्रसंग सार्वजनिक रुग्णालयात सध्या सतत घडत आहेत. मात्र, ते उजेडात येत नाहीत. टीका करणाऱयांचा सगळा फोकस कोण काय करीत नाही, यावर आहे. कारण सार्वजनिक सेवांनी कोणत्याही स्थितीत सेवारतच असावे, असा दंडक आहे. मात्र, तीही माणसेच आहेत. ही माणसे आज कोव्हिड रुग्णांच्या गराडय़ात काम करीत आहेत. त्यांनाही कोव्हिड होऊ शकतो. त्यांना नेमकीच सुरक्षेची उपकरणे पुरवण्यात आली आहेत.
या सर्वांनाही कुटुंबे आहेत. सध्याच्या कोरोना काळात सार्वजनिक रुग्णालयातील एखादा कर्मचारी शेजारी राहत असल्यास त्याच्याविषयी मनात भीती किंवा संशय निर्माण होतो, हे कबूल करावे. कोव्हिड संसर्ग झाल्याने मृत झालेले अनेक मृतदेह केवळ नातेवाईक ताब्यात घेत नसल्याने पडून आहेत. अंत्यसंस्कारासाठीही कोणी पुढे येत नाही, हे भयाण वास्तव आहे. अशावेळी रुग्णालय प्रशासन नातेवाईकांच्या परवानगीने अंत्यसंस्कार करीत आहेत. मुंबईत सध्या दिवसाला हजाराच्यावर रुग्णांची नोंद होत आहे.
कोरोना साथीच्या प्रतिबंधासाठी सार्वजनिक आरोग्य विभागाकडून दिवसरात्र एक केली जात आहे. मुंबईत पालिका प्रशासनाची प्रमुख 6 रुग्णालये, तर 16 उपनगरीय रुग्णालये आहेत. शिवाय राज्य सरकारची सहा अशी मोठी रुग्णालये आहेत. ही सर्व रुग्णालये सध्या रुग्णांनी फुल्ल आहेत. कोव्हिड रुग्णालयांची शवागरेही फुल्ल असल्याचे, रुग्णांना खाटा उपलब्ध होत नसल्याचे व्हीडिओ सोशल मीडियावर प्रसारित होत आहेत. यातून या सार्वजनिक रुग्णसेवेचे खच्चीकरण होत आहे. येथील रुग्णसेवा तकलादू दर्जाची असल्याचे दाखवण्यात येत आहेत. मात्र, याच कोरोना काळात खासगी पंचतारांकित रुग्णालये रुग्णाला प्रवेश नाकारत होते. पंचतारांकित लूट आणि सार्वजनिक सेवेतील दर यातील फरक समजल्यावर सार्वजनिक रुग्णालयातच रुग्णाला दाखल केले जात आहे. हा सार्वजनिक रुग्णसेवेवरील विश्वास नाही का? सार्वजनिक रुग्णालयावरील सध्या आलेला रुग्णभार रुग्णसेवेच्या मर्यादा ओलांडणारा आहे. तरीही रुग्णसेवा अविरत सुरू आहे.
सामान्य व्यक्ती कोरोना मुक्त होऊन पुन्हा कोरोनाचा संसर्ग होऊ नये म्हणून कोरोनाचा संसर्ग टाळत असताना डॉक्टर व रुग्णालयीन कर्मचाऱयांना 14 दिवसांच्या क्वारंटाईननंतर दुसऱयाच दिवशी कामावर रुजू व्हावे लागत आहे. वॉर्डातील अस्वच्छता आणि उणीव दाखवणाऱया व्हीडिओ ऐवजी पीपीई किटमध्ये घामाने भिजलेल्या परिचारिका आणि डॉक्टरांचे जाळीदार हातांचे फोटो कधीही दाखवले जात नाहीत. सार्वजनिक आरोग्य सेवा ही आपल्याच भरलेल्या करातून मिळत असली, तरीही या सेवेतील मर्यादा लक्षात घेणे गरजेचे आहे. जगभरात ही साथ पसरली आहे. जगभरातील आधुनिक उपकरणे आणि साहित्यांनी सज्ज देशही कोरोनाच्या विरोधात लढत आहे. यात मुंबईतील सार्वजनिक रुग्णसेवा आपले कर्तव्य प्रामाणिकपणे बजावत आहे, तेही उपलब्ध तोकडय़ा साहित्यांनिशी.
सततच्या टीकेमुळे सर्वसामान्य सार्वजनिक रुग्णसेवेला मुकणार तर नाही का आणि जर का सार्वजनिक सेवेला मुकल्यास खासगी रुग्णसेवेचे दर आपल्याला परवडणारे आहेत का? अशा आततायीपणामुळे सार्वजनिक सेवांचे खासगीकरण झाल्यास त्याचा फटका सर्वसामान्यांनाच बसेल, अशी भीती व्यक्त होत आहे.
राम खांदारे