महामुनी शुकदेव परिक्षिती राजाला कृष्ण कथा सांगताना पुढे म्हणतात-मजहूनि प्रियतम नाहींच कोठें । ऐसें जे ते स्त्रियेतें वाटे । तंव तंव विशेष सप्रेमनि÷s । भजती अभीष्टे। कौशल्ये ।। कृष्णें मोहिल्या त्या कामिनी । वरचातुर्यलावण्यगुणीं। ठाणठकारें प्रियभाषणीं । ऐकें श्रवणीं तें राया। महामुनी शुकदेव परिक्षिती राजाला सांगतात-श्रीकृष्ण आपल्या महालाबाहेर कधीच जात नाहीत, असे पाहून आपणच श्रीकृष्णांना अत्यंत प्रिय आहोत, असे त्या राजकन्यांना वाटे. कारण त्यांना श्रीकृष्णांच्या खऱया स्वरूपाची जाणीव नव्हती.सुंदर नवशरदंबुजकला। तद्वत् शोभा वदनकमला। विस्तीर्ण बाहु नेत्रोत्पलां। कटाक्षलीला सविभ्रमा। सप्रेमभरित मंदस्मित । तद्रसयुक्त अपाङ्गपात। ऐशिया स्निग्धावलोकनांत । वचनामृत मधुरतर। इत्यादि अनेक कौशल्याचे। विलास विभ्रम भगवंताचे। तिहींकरूनि निजवनितांचे। आशय मोहूनि अपहरिले। तैशाच त्याही अमराङ्गना। असाम्य करिती पदनखतुलना। ज्याचिया लावण्यचातुर्यगुणा। त्रिगुणाङ्गना अनुकरिती । परंतु आपुल्या गुणरौचिर्यें । वसनाभरणाङ्गसौन्दर्यें। जिंकू न शकती कृष्णहृदयें । विभ्रमोपायें स्मररसिकें।
कीं तो पूर्ण गगनाकार । म्हणोनि विभूम्न नामोच्चार। ऐशिया परिपूर्णा विकार । वनितानिकर करूं न शके । राया म्हणसी कवणे परी । विलास विभ्रम स्मरविकारिं। वशीकरूं न शकती हरी । तियें अवधारिं वधूचिन्हे।।
त्या सुंदरी स्वत:च मोहित झालेल्या असत. त्या आपल्या शृंगारपूर्ण हावभावांनी त्यांचे मन जिंकू शकत नसत. कान्तप्रेमें गूढ हसित । प्रे÷ावलोकनें जें तद्युक्त । सविलास कटाक्ष अपाङ्गपात । भाव सूचिती तद्योगें। नम्र लाघवें सविलास प्रेम । येणें चोजवे हृदयपद्म । मोहकत्व हें स्त्रियांचें परम। भावसंभ्रम चोजवणें । तद्युक्त भ्रूमंडळाची भंगी । ऐशिया कामोद्दीपनापाङ्गीं। सुरतमंत्रप्रेरणायोगीं । प्रगल्भस्मरशरिं वेधिती। करणें म्हणिजे स्मरोपकरणें। कामशास्त्रप्रणीतें चिह्नें। तदुपयोगी कुहकाचरणें। स्मरद्योतनें जिहींकरूनी। कामशास्त्रप्रवीणा नारी। वृद्ध चतुरा ठेवूनि घरिं। उदाहरणें सूत्रानुसारिं। नृपकुमारी शिक्षिती ज्या। कामशास्त्रींची आसनशिक्षा । तन्मंडपीं मन्मथदीक्षा। स्मरसमरिं शौर्यपरीक्षा। पूर्वोत्तराङ्गीं प्रपठिती। उभयकरणीं ऋत्वजिगणीं। तत्समंत्रक मंथा अरणि। मथितां षोडश सहस्र पत्नी। हरिमनोमथनीं असमर्था। यून युवति चित्रकारें। स्मरसमरंगीं आसनपरें। विलासभुवनें शिल्पिकें चतुरें। शास्त्रानुसारें विनिर्मितें। तैसींच कामक्षोभकें द्रव्ये ।। स्मरसंगरारंभी। सेव्ये।। मन्मथचेष्टापौष्टिकें दिव्ये।। आसवें गव्ये। फळमूळें। ताम्बंलादि उपचारभरणें । लेपनें सुमनें घ्राणतर्पणें। इत्यादि मन्मथकुहकोपकरणें । कृष्णाकारणें न मोहवे । कृष्णविभ्रमीं मोहिता अबळा । मोहूं न शकती त्या घननीळा । परमाश्चर्य कुरुनृपाळा । अतक्मर्य लीळा कृष्णाची।
मंद हास्ययुक्त नेत्रकटाक्षांनी व भुवयांच्या विलासाने त्या सोळा सहस्त्र स्त्रिया कामकलेच्या भावांनी परिपूर्ण असे कामबाण त्यांच्यावर सोडीत, परंतु कोणत्याही साधनांनी, त्या भगवंतांचे मन विचलित करू शकल्या नाहीत.
Ad. देवदत्त परुळेकर