तुम्ही कधी दक्षिण ध्रूवावर जाण्याचा विचार केला आहे का? तुमचा विचार असो किंवा नसो परंतु अॅडव्हेंचरचे शौकिन जगातील या भागातही मोठ्या प्रमाणात पोहोचत आहेत. अंटार्क्टिका येथे जाऊ इच्छिणाऱ्या पर्यटकांची संख्या दरवर्षी वाढतेय. हा भाग कुठल्याही देशाच्या अधीन नसल्याने या भागाचे रक्षण करू पाहणाऱ्यांची संख्याही कमी आहे. 50 च्या दशकात चिली आणि अर्जेंटीनाच्या वैज्ञानिकांनी अंटार्क्टिकात संशोधनासाठी स्वत:चा बेस पॅम्प स्थापन केला होता. त्यानंतर सैन्य आणि वैज्ञानिक येथे ये-जा करत राहिले. परंतु 90 च्या दशकात सोव्हियत महासंघाचे पतन झाल्यावर रशियाच्या टूर ऑपरेटर्सनी अंटार्क्टिकाला भेट देऊ पाहणाऱ्या धनाढ्यांची टूर घडवून आणण्यास सुरुवात केली. 1991 मध्ये मोठ्या ट्रॅव्हल कंपन्यांनी मिळून एक संघटना स्थापन केली आणि याला इंटरनॅशनल असोसिएशन ऑफ अंटार्क्टिका टूर ऑपरेटर्स नाव दिले. पर्यावरणाला नुकसान न पोहोचविता लोकांना खंडापर्यंत आणू असा दावा या कंपन्यांनी केला होता. प्रारंभी काही देशांचे राजदूत टूरवर आले, त्यानंतर मात्र येथे जाणाऱ्या लोकांच्या संख्येत जणू पूरच आला. दरवर्षी कमीतकमी 10 हजार पर्यटक येथे पोहोचत आहेत, कोरोना संकटापूर्वी हा आकडा 74 हजाराहून अधिक झाला होता. बहुतांश लोक अॅडव्हेंचर ट्रॅव्हलर असतात, ज्यांना अवघड स्थळी भेट देण्याचा शौक असतो. एक्सपेडिशन स्टाइलमध्ये छोट्या प्रवासासाठी त्यांना आणले जाते, ते एका जहाजावर असतात, जे अंटार्क्टिकाच्या सीमेनजीक थांबते. तेथून छोट्या नौकेद्वारे हिमाच्छादित टेकड्या, पेंग्विन आणि सील पाहण्यासाठी नेले जाते. हा अंतर्गत प्रवास एका विशेष प्रकारच्या बोटीवरून होतो, ज्यात उणे तापमानातही जिवंत राहण्याची व्यवस्था असते.
हॉटेलची अनुमती नाही
बहुतांश पर्यटक सीमेवर पोहोचल्यावर जहाजातून खाली उतरत नाहीत, जहाजाखाली तात्पुरता पॅम्प निर्माण केला जातो. तेथे कुठलेच हॉटेल नाही. अंटार्क्टिका करारांतर्गत याची अनुमती देखील नाही. अंटार्क्टिकातील पर्यावरण राखण्यासाठी हा करार करण्यात आला होता.
अंटार्क्टिकाचे रक्षण आवश्यक
अंटार्क्टिका हा खंड नसता तर पृथ्वीवर जीवसृष्टी शक्य झाली नसती. उष्णता प्रचंड प्रमाणात वाढून येथे कुठलाच जीव विकसित होऊ शकला नसता. अंटार्क्टिका हा दक्षिण महासागरातील 75 टक्के अतिरिक्त उष्णता शोधून घेतो. याचबरोबर समुद्रात मोठ्या प्रमाणात पाणी हे या खंडावरील हिमखंड वितळल्यानेच उपलब्ध होत असते.
वाढत्या पर्यटनाचा धोका
अंटार्क्टिकात पर्यटन वाढल्याने प्रदूषणाची समस्या निर्माण झाली आहे. अंटार्क्टिकावर येणाऱ्या प्रत्येक पर्यटकामुळे 83 टनाहून अधिक बर्फ वितळत आहे. अशा स्थितीत हजारो पर्यटक तेथे पोहोचल्याने किती धोका निर्माण होत असेल याची कल्पना करणेही अवघड आहे. मोठ्या प्रमाणात जहाजांची वाहतूक होऊ लागल्याने तेथे ब्लॅक कार्बनचे प्रमाण दिसू लागले आहे. यातून तेथील पर्यावरण बिघडू लागले आहे.