ऍडमिरल गोर्शकोव्ह येतेय भारतीय प्रभावक्षेत्रात
वृत्तसंस्था / मॉस्को
रशियाचे राष्ट्रपती ब्लादिमीर पुतीन यांनी अटलांटिक महासागर आणि हिंदी महासागरात सर्वात धोकादायक युद्धनौका तैनात केली आहे. ही युद्धनौका हायपरसोनिक क्रूज क्षेपणास्त्रांनी युक्त आहे. पुतीन यांनी युक्रेन युद्धादम्यान स्वतःच्या शक्तीचे प्रदर्शन करण्यासाठी हिंदी महासागरात महाविध्वंसक युद्धनौका तैनात करण्याचा निर्णय घेतला आहे. पुतीन यांनी एका व्हिडिओ कॉन्फरन्सला संबोाित करत ऍडमिरल गोर्शकोव्हच्या लाँचिंगची घोषणा केली आहे.
रशियाची ही युद्धनौका सर्वात घातक हायपरसोनिक जिरकॉन क्षेपणास्त्रांनी युक्त असल्याचे पुतीन यांनी संगितले आहे. इंडिया ओशियन रिम असोसिएशनमध्ये रशिया यापूर्वी डायलॉग पार्टनर होता. आयओआरएची सुरुवात 1997 मध्ये झाली होती. याचा उद्देश हिंदी महासागराच्या क्षेत्रीय महत्त्वाला समोर आणणे होता. या संघटनेत भारत सर्वात मोठा सदस्य आहे. याचबरोबर दक्षिण आफ्रिका, ऑस्ट्रेलिया, इंडोनेशिया, युएई आणि फ्रान्सही याचा हिस्सा आहे. एकूण 23 देश याचे सदस्य आहेत, तर 10 देश डायलॉग पार्टनर आहेत. चीन, अमेरिका, जपान, दक्षिण कोरिया, ब्रिटन आणि जर्मनी याचे डायलॉग पार्टनर आहेत, तर पाकिस्तानला यापासून दूर ठेवण्यात आले आहे.
चीनच्या मार्गावर रशिया
रशिया आता हिंदी महासागरातील स्वतःची उपस्थिती चीनप्रमाणेच वाढवू पाहतोय. रशियन कंपन्या देखील येथे मागील काही काळापासून अत्यंत सक्रीय आहेत. सूडानमध्ये सैन्यतळ स्थापन करण्याची घोषणा रशियाने यापूर्वीच केली आहे. हा सैन्यतळ हिंदी महासागराच्या पश्चिम हिस्स्यावर असणार आहे. चीनप्रमाणेच रशिया देखील जिबूतीमध्ये सैन्यतळ स्थापन करू पाहत होता, परंतु जिबूतीने रशियाला अनुमती नाकारली होती. मोझांबिक आणि मेडागास्कर आता रशियाचे सर्वात मोठे भागीदार आहेत. अमेरिकेसोबत रशियाचे संबंध सध्या अत्यंत तणावपूर्ण आहेत.
चीनसोबत जवळीक
हिंदी महासागरात रशिया आता हळूहळू सक्रीय होत आहे. अफगाणिस्तानही रशियाची सक्रीयता वाढत असून तो पाकिस्तानशी जवळीक वाढवू पाहत आहे. रशिया आणि भारत यांच्यात अनेक मुद्दय़ांवर असहमती असून यात अफगाणिस्तानचा मुद्दा सामील आहे. चीनसोबत रशिया स्वतःची सामरिक भागीदारी मजबूत करत आहे. रशिया आणि चीनची भागीदारी भारताच्या हिताची नाही. तर पाकिस्तान आणि रशियाची जवळीकही भारताची डोकेदुखी वाढविणारी आहे.
भारताच्या अडचणी वाढणार
रशिया आणि भारत यांच्यातील असहमतीचा सर्वात मोठा मुद्दा हिंद-प्रशांत क्षेत्र आहे. रशिया या सामरिक रचनेचे समर्थन करत नाही. हिंद-प्रशांत रचना चीनला विरोध करण्यासाठी तयार करण्यात आल्याचे रशियाचे म्हणणे आहे. हिंद-प्रशांतचा उद्देश चीनच्या शक्तींना नियंत्रित करण्याचा असल्याचे रशाचे मानणे आहे. हिंदी महासागरात रशियाची वाढती सक्रीयता भारतासाठीची गुंतागुंत वाढविणारी ठरू शकते. भारत आणि रशिया धोरणात्मक भागीदार असले तरीही क्वाडसंबंधीची त्याची भूमिका भारताला अडचणीत टाकणारी आहे.