श्वसनाचे त्रास असणार्या रूग्णांमध्ये नेब्युलायझर उपचारांचा वापर केला जातो. नेब्युलायझेशन ही थेट फुफ्फुसांमध्ये औषध पोहोचवण्याचे एक प्रभावी आणि उत्तम पद्धती आहे.
- ज्या आजारांमध्ये नेब्युलायझर वापरून औषधोपचार करण्याची गरज भासते त्यामध्ये डॉक्टर अनेक औषधे नेब्युलायझरच्या माध्यमातून देण्याची शिफारस करतात.
- ऑब्स्ट्रक्टिव्ह पल्मोनरी आजार अर्थात सीओपीडी, ब्रॉन्काटिस, निमोनिया किंवा अस्थमा सारख्या आजारांमध्ये आराम पडण्यासाठी जर एअरोसोल औषधांवर अवलंबून राहावे लागत असेल तर आपल्याला निर्धास्त करणारी एक गोष्ट म्हणजे गरज भासेल तेव्हा आपल्याला नेब्युलायझर सहजपणे उपलब्ध होऊ शकतो.
- दमा, अस्थमा या रूग्णांमध्ये इन्हेलर्सचा वापर करण्याचा सल्ला दिला जातो. मात्र आजाराची तीव्रता वाढली तर हे इन्हेलर्स पुरे पडत नाहीत. अशा वेळी दम लागणे किंवा श्वास घेण्यास त्रास होत असेल तर उपचार म्हणून नेब्युलायझरचा वापर करण्याचा सल्ला डॉक्टर देतात.
- नेब्युलायझरमध्ये पातळ औषध टाकल्यानंतर त्याचे धुराच्या लहान लहान थेंबांमध्ये परिवर्तन करण्यासाठी छोटय़ा कॉम्प्रेसरचा वापर केला जातो. त्याला जोडलेल्या मास्कच्या मदतीने हा धूर थेट फुफ्फुसांमध्ये जातो आणि श्वास घेण्यास मदत होते.
- नेब्युलायझरमधील औषध थेट छातीत जात असल्याने त्या औषधाचा परिणामही जलद गतीने होऊ लागतो.
- नेब्युलायझरचा वापर करतानाही निर्धारित डोस असलेल्या इन्हेलर्समध्ये वापरल्या जाणार्या औषधांचाच वापर केला जातो.
- नेब्युलाझरमध्ये अल्ब्युटेरोल, आयप्रायोपिय, बडसोनाईड, फॉर्मोटेरो इत्यादी औषधे वापरली जातात. अर्थात कोणती औषधे किती प्रमाणात वापरायची हे डॉक्टरांनी ठरवले पाहिजे.
- नेब्युलायझरमुळे औषध थेट त्याच भागावर परिणाम करते ज्या भागाला त्याची सर्वाधिक गरज आहे. श्वसनाच्या आजारात फुफ्फुसाला ती गरज असते. पारंपरिक पद्धतीने तोंडावाटे घेतलेल्या औषधे रक्तात मिसळण्यास वेळ लागतो त्यामुळे त्याचा परिणाम दिसण्यास वेळ लागतो. त्याउलट नेब्युलायझेशनमध्ये औषधांचा परिणाम थेट होतो कारण ती श्वसनमार्गातून थेट फुफ्फुसात जात असते.
- अमेरिकन असोसिएशन फॉर रेस्पिरेटरी केअर रिपोर्टच्या मतानुसार, अल्बुटेरोल ही अशा रूग्णांमध्ये नियमितपणे वापरले जाणारे ब्रोन्कोडायलेटर आहे ती जेव्हा तोंडाने घेतली जाते तेव्हा त्याचा परिणाम होण्यास सुमारे अर्धा तास लागतो. मात्र हेच औषध नेब्युलायझरच्या मदतीने घेतल्यास अक्षरशः पाच मिनिटात आपले काम सुरू करते.
– डॉ. महेश बरामदे