टोकियो पॅरालिम्पिक्सला आजपासून प्रारंभ – भारतीय पथकात 54 सदस्यांचा समावेश, जगभरातून 4500 ऍथलिट्स
टोकियो / वृत्तसंस्था
सर्वोत्तम ऑलिम्पिकनंतर आता सर्वोत्तम पॅरालिम्पिक्सचे लक्ष्य भारतीय पथकासमोर असणार आहे. आजपासून (मंगळवार दि. 24) टोकियोत पॅरालिम्पिक्सचे बिगूल वाजत असून यात पदकांची लयलूट करण्याचे भारताचे लक्ष्य असेल. परंपरेनुसार, ऑलिम्पिकनंतर दिव्यांग ऍथलिट्ससाठी पॅरालिम्पिक्स आयोजित केले जाते. यंदाची पॅरालिम्पिक्स आजपासून दि. 8 सप्टेंबरपर्यंत चालणार आहे.
स्टार भालाफेकपटू देवेंद्र झाझरिया व उंच उडीपटू मरियप्पन थंगवेलू यंदाही भारताचे स्टार परफॉर्मर असतील, अशी अपेक्षा आहे. या उभयतांनीही यापूर्वी 2016 रिओ ऑलिम्पिकमध्ये सुवर्ण जिंकले होते. भारताने यंदा 5 सुवर्णपदकांसह 15 पदकांचे लक्ष्य समोर ठेवले आहे.
भारतीय पथक यंदा 9 क्रीडा प्रकारात पॅरालिम्पिक्समध्ये सहभागी होत आहे. कोरोनाच्या पार्श्वभूमीवर काही देशांनी माघार घेतली असून ऑलिम्पिकप्रमाणे पॅरालिम्पिक्सवर देखील कोरोनाचे सावट आहे.
सध्याच्या पथकातील भारताचे 4 सदस्य आपापल्या खेळात जागतिक मानांकन यादीत अव्वलस्थानी विराजमान असून 6 खेळाडू दुसऱया क्रमांकावर तर 10 खेळाडू तिसऱया क्रमांकावर आहेत.
भारताने 1968 मध्ये पदार्पण केल्यानंतर पॅरालिम्पिक्समध्ये आजवर 12 पदके जिंकली असून यंदा एकाच पॅरालिम्पिक्समध्ये भारताचे 15 पदकांचे लक्ष्य आहे. यापूर्वी रिओ पॅरालिम्पिक्समध्ये भारताने 2 सुवर्ण, 1 रौप्य व 1 कांस्य, अशी 4 पदके जिंकली होती.
केंद्र प्रशासनाने पॅरा-ऍथलिट्सच्या पॅरालिम्पिक्स तयारीत बरेच स्वारस्य दाखवले असून देशभरात विविध ठिकाणी सरावाच्या सुविधा तसेच अन्य सोयी सवलती उपलब्ध करुन दिल्या आहेत. 2004 व 2016 मध्ये यशस्वी ठरलेला देवेंद्र झाझरिया (एफ-46 भालाफेक) यंदा सुवर्णपदकाच्या हॅट्ट्रिकसाठी निर्धाराने मैदानात उतरेल.
मरियप्पन (टी-63) देखील 2016 मधील उंच उडीतील सुवर्ण कायम राखण्यासाठी प्रयत्नशील असणार आहे. सध्या तो जागतिक मानांकन यादीत दुसऱया स्थानी विराजमान आहे. वर्ल्ड चॅम्पियन संदीप चौधरी (एफ-64 भालाफेक) सुवर्णपदकाचा तिसरा प्रबळ दावेदार असून तो सध्या जागतिक क्रमवारीत अव्वलस्थानी आहे. शिवाय, विद्यमान विश्वविक्रमही त्याच्या खात्यावर आहे. अन्य प्रबळ दावेदारांमध्ये विद्यमान वर्ल्ड चॅम्पियन सुंदर सिंग गुर्जर, अजीत सिंग (एफ-46) व नवदीप सिंग (एफ-41) या पॅरा-भालाफेकपटूंचा समावेश आहे. पॅरालिम्पिक कमिटीने पॅरा-ऍथलेटिक्समध्ये 10 पदकांचे लक्ष्य समोर ठेवले आहे.
यंदा बॅडमिंटनचे पदार्पण
पॅरालिम्पिक्समध्ये यंदा बॅडमिंटनचे पदार्पण होत असून वर्ल्ड चॅम्पियन प्रमोद भगत (एसएल-3) भारताचा सुवर्णपदकासाठी प्रबळ दावेदार आहे. विश्व द्वितीय मानांकित कृष्णा नागर (एसएच-6), तरुण धिल्लॉन (एसएल-4) यांच्याकडूनही उत्तम कामगिरीची अपेक्षा आहे. दोनवेळचा माजी वर्ल्ड चॅम्पियनशिप सुवर्णजेता पारुल परमार व पलक कोहली (एसएल-3öएसयू 5) महिला गटातील पदकाचे आघाडीचे दावेदार असतील.
नेमबाजी व तिरंदाजीतही भारताला यंदा बऱयाच अपेक्षा आहेत. तिरंदाजीत राकेश कुमार, शाम सुंदर (कम्पाऊंड), विवेक चिकरा, हरविंदर सिंग (रिकर्व्ह), महिला गटात ज्योती बलियन (कम्पाऊंड वैयक्तिक व मिश्र) रिंगणात असतील. याशिवाय, भारत पॅरा कॅनोईंग, पॅरा जलतरण, पॅरा पॉवरलिफ्ंिटग, पॅरा टेबल टेनिस व पॅरा तायक्वांदोमध्येही सहभागी होत आहे. भारताची यंदाची मोहीम उद्या (बुधवार दि. 25) रोजी पॅरा टेबलटेनिसपटू भाविना पटेल व सोनलबेन पटेल यांच्या लढतीने सुरु होईल.
पॅरालिम्पिक्स कालावधी ः 24 ऑगस्ट ते 8 सप्टेंबर
सहभागी देश- 63
जागतिक स्तरावरील पॅरा ऍथलिट ः 4500
क्रीडा प्रकार ः 22
एकूण इव्हेंट्स ः 540
भारताचे पॅरा ऍथलिट ः 54
उद्घाटन सोहळय़ात भारतीय पथकात 11 सदस्यांचा सहभाग
ऑलिम्पिकप्रमाणेच पॅरालिम्पिक्सच्या उद्घाटन सोहळय़ासाठी देखील केवळ 6 पदाधिकाऱयांना समावेश असून 5 पॅरा ऍथलिट व 6 पदाधिकारी, असे 11 जणांचे पथक यात सहभागी असणार आहे. मरियप्पन पथसंचलनात ध्वजवाहक असेल. ऑलिम्पिक स्टेडियममधील उद्घाटन सोहळय़ात भारतीय पथक इराणनंतर 17 व्या स्थानी संचलनाला उतरेल.
400 फूट खोल दरीत कोसळून पाय गमावणारा राकेश 12 वर्षांनंतर पदकांच्या शर्यतीत!
केवळ सुदैवावरच अवलंबून राहण्याची अनेकांची मानसिकता असते. पण, जम्मूतील कात्रा या खेडय़ातील राकेश कुमार हा याला पूर्ण अपवाद आहे. 19 जानेवारी 2009 च्या रात्री प्रवासात राकेशची कार 400 फूट खोल दरीत कोसळली. कारमधील 9 पैकी 5 जण जागीच ठार झाले. राकेशने मृत्यूला चकवा दिला. पण, त्यानंतरच्या वेदना मरणापेक्षा अधिक वेदनादायी ठरल्या. मात्र, जिद्दी राकेश यातूनही उभा राहिला आणि त्या अपघातानंतर 12 वर्षांनी तो पॅरालिम्पिक्समध्ये पदक जिंकण्यासाठी निर्धाराने टोकियोत दाखल झाला आहे! राकेश व्हीलचेअरवरुन तिरंदाजीत पदक जिंकण्यासाठी प्रयत्नशील असेल.
चुकीच्या इंजेक्शनमुळे पोलिओ झालेली ज्योती तिरंदाजीत नशीब आजमावणार
मुजफ्फरनगर-उत्तर प्रदेशमधील ज्योती बलियन ही पूर्वाश्रमीची व्हॉलीबॉलपटू. पण, उमद्या वयात चुकीचे इंजेक्शन दिले गेल्यानंतर तिला पोलिओने पछाडले. वडिलांच्या निधनाने ती आणखी नैराश्येत फेकली गेली. प्रारंभी, तिरंदाजीत तिला रस नव्हता. पण, तिचे मन वळवले गेले आणि अकादमी जवळ असल्याने ती आपल्या काकांच्या घरी स्थायिक झाली. 2009 नंतर ज्योतीने अनेक राष्ट्रीय स्पर्धांमध्ये यश संपादन केले असून टोकियोमध्ये देखील हाच धडाका कायम राखण्याचा तिचा प्रयत्न असणार आहे.
मोटार सायकलचा अपघात आणि पुस्तके वाचून नेमबाजी शिकणारा सिद्धार्थ बाबू!
तिरुवनंतपूरम, केरळमधील सिद्धार्थ बाबू मूळ मार्शल आर्टचा प्रशिक्षक. पण, एका भीषण मोटारसायकल अपघातानंतर त्याच्या जीवनाची दिशाच बदलून गेली. बरेच दिवस इस्पितळात रहावे लागले, त्यावेळी त्याने आपल्या मित्राच्या साथीने नेमबाजीचा सराव करण्यासाठी एक क्रॉस-बो तयार केला आणि दवाखान्याची खिडकी उघडून समोरील झाडाच्या दिशेने नेम धरत सरावाचा प्रयत्न सुरु केला. आश्चर्य म्हणजे सिद्धार्थने नेमबाजीचे कोणतेही प्रशिक्षण घेतलेले नाही किंवा प्रशिक्षकही नव्हते. पण, वाचलेली पुस्तके आणि त्यातून अर्जित ज्ञान जणू त्याच्या मदतीला धावून आले. डिस्चार्ज मिळाल्यानंतर सिद्धार्थने नेमबाजीत महिरथ प्राप्त केली आणि आता टोकियो पॅरालिम्पिक्समध्ये तोच भारताचा 50 मीटर्स प्रोन रायफल कॅटेगरीतील पदकाचा दावेदार आहे.
अर्धेच हात…जलतरणातील आशास्थान सुयश जाधव
पॅरा-स्विमर सुयश नारायण हा टोकियो पॅरालिम्पिक्ससाठी पात्रता संपादन करणारा पहिला भारतीय स्विमर आहे. सुयश यंदा 50 मीटर्स बटरफ्लाय व 200 मीटर्स वैयक्तिक मेडले गटात आव्हान उभे करेल. महाराष्ट्रातील 27 वर्षीय सुयश जकार्तात संपन्न झालेल्या 2018 आशियाई पॅरा गेम्समधील कामगिरीसह पॅरालिम्पिक्ससाठी पात्रता संपादन करण्यात यशस्वी ठरला.
वयाच्या 11 व्या वर्षी झालेल्या भीषण अपघातात सुयशला दोन्ही हात कोपरापासून गमवावे लागले. या जीवघेण्या अपघाताने खचणे साहजिक होते. पण, तिसऱया वर्षीच जलतरण शिकलेल्या सुयशचा ध्यास व श्वास देखील जलतरणच राहिला. त्याने अपघातानंतरही पुन्हा पाण्यात उडी घेतली आणि आता तो पॅरालिम्पिक्ससाठी पात्रता संपादन करत पदकाच्या शर्यतीत असणार आहे.
भारताची 2016 रिओ पॅरालिम्पिक्समधील कामगिरी
सुवर्ण ः 2, रौप्य ः 1, कांस्य ः 1