अर्हटिक योग हा संश्लेषणाचा योग किंवा 21 व्या शतकातील योग आहे. अर्हटिक योगा हा मास्टर चोआ कॉक सुई यांनी या जीवनात सादर केलेल्या महान अभ्यासक्रमांपैकी एक आहे आणि मानवतेला दिलेली सर्वात मोठी भेट आहे. अर्हटिक योग हे एक अत्यंत प्रगत आध्यात्मिक तंत्रज्ञान आहे जे आत्म्याच्या उत्क्रांतीला गती देते.
अर्हटिक योगाची रचना विविध औपचारिक धार्मिक श्रद्धा किंवा तत्त्वज्ञानाच्या लोकांना सक्षम करण्यासाठी केली गेली आहे, त्यांना आंतरिक शिकवणींमध्ये प्रवेश मिळू शकतो ज्यामुळे त्यांना आध्यात्मिक विकास साधणे सोपे होते आणि त्याच वेळी ‘सामान्य’ जीवन टिकवून ठेवता येते. याचा अर्थ असा, की अर्हटिक योगामध्ये, ज्या व्यक्तीला आध्यात्मिक मार्गावर चालण्याची इच्छा आहे त्यांना जगापासून, त्यांच्या कारकीर्दीपासून किंवा त्यांच्या सध्याच्या नातेसंबंधांपासून मागे हटण्याची गरज नाही. किंबहुना, दैनंदिन आव्हाने आणि परस्परसंवाद, तसेच कुटुंबात, कार्यालयात किंवा समकालीन जीवनशैलीत उद्भवू शकणाऱया अडचणींमधून व्यक्तीला आणखी विकसित होण्यासाठी या प्रयत्नांचा उपयोग केला जातो. अर्हटिक हा शब्द अरहत या शब्दापासून आला आहे, ज्याचा अर्थ एक अत्यंत विकसित प्राणी आहे. अरहत ही एक बौद्ध संज्ञा आहे ज्याचा अर्थ ‘पूर्ण झालेला’.
अर्हटिक योगाचा उद्देश
मास्टर चोआ यांच्यानुसार आध्यात्मिक अभ्यासक कसा असावा याविषयी जगातील अनेकांचा गैरसमज आहे. मास्टरांच्या मतेः “आध्यात्मिक मार्गावरील लोक रक्तक्षय नसतात. ते तीक्ष्ण, मजबूत आणि धैर्यवान असले पाहिजेत. आध्यात्मिक असणे म्हणजे शक्तिशाली, गतिमान आणि बुद्धिमान असणे.’’
बऱयाच लोकांना असे वाटते, की अध्यात्माचा उद्देश आंतरिक शांती, दैवी आनंद आणि दैवी परमानंद प्राप्त करणे आहे. प्रत्यक्षात आध्यात्मिक विकासाचा हेतू खूप जास्त आहे. आत्म्याच्या उत्क्रांतीवादी विकासाला गती देणे हा आध्यात्मिक अभ्यासाचा मुख्य उद्देश आहे. मास्टर चोआ यांनी सांगितले, की अर्हटिक योगाचा सखोल उद्देश दयाळू, चांगल्या हृदयाचे, सामर्थ्यवान निर्माण करणे हा आहे जे महान दैवी सेवक बनतील-आत्म्याच्या विकासास गती देणे जेणेकरून एखादी व्यक्ती मानवजातीची आणि पृथ्वी ग्रहाची अधिक सेवा करू शकेल.
अर्हटिक योगाचे वैशिष्टय़ काय आहे?
‘योग’ या शब्दाचा मुळात अर्थ आहे संघ. अधिक विशिष्टपणे, योग म्हणजे अवतारी आत्मा आणि उच्च आत्मा यांचे मिलन. अर्हटिक योग हे विविध आध्यात्मिक पद्धती आणि तंत्रांचे संश्लेषण आहे (ज्यात शक्तिशाली ध्यान, शुद्धीकरण आणि श्वासोच्छवासाची तंत्रे समाविष्ट आहेत) एका चरण-दर-चरण प्रणालीमध्ये एकत्रित केलेल्या आपल्या आध्यात्मिक विकासास जलद आणि सुरक्षितपणे गती देण्यासाठी अखेरीस आध्यात्मिक अभ्यासकाला त्याच्या किंवा त्याच्याशी एकरूपता प्राप्त करण्यास सक्षम करते.
विविध धार्मिक पार्श्वभूमी आणि विश्वास असलेल्या लोकांना शतकानुशतके गुप्त ठेवलेल्या आंतरिक शिकवणींमध्ये प्रवेश करणे हे अर्हटिक योगाचे उद्दिष्ट आहे. जगभरातील अनेक भिन्न धर्म आणि तात्विक परंपरेतील लोक अर्हटिक योगाचा सराव करण्यात यशस्वी होतात. कारण त्याच्या शिकवणींच्या सार्वत्रिकतेमुळे. या प्रणालीची रचना अशाप्रकारे केली गेली आहे, की ज्यामुळे “सामान्य जीवन’’ जगताना आध्यात्मिक मार्गाचा पाठपुरावा करणे शक्मय होते. याचा अर्थ असा, की अर्हटिक योगाचा सराव केल्याने तुम्हाला आध्यात्मिकरित्या विकसित होण्यासाठी तुमचे सामान्य जीवन, करिअर आणि नातेसंबंध सोडण्याची गरज नाही. याव्यतिरिक्त, अर्हटिक योग तुम्हाला दैनंदिन अडचणी आणि समकालीन जीवनशैलीतील आव्हानांचा सामना करण्यास सक्षम करते. तुम्हाला फक्त कोर्ससाठी स्वतःला उपलब्ध करून देण्याची, शिकवणींचा सराव करण्याची आणि तुमचे जीवन खरोखर बदलण्याची गरज आहे. अर्हटिक योग हे योगांचे संश्लेषण आहे. आध्यात्मिक विकासासाठी विविध योगासनांचे अनेक पैलू विशेषतः एकत्रित आणि प्रभावी तसेच जलद पद्धती तयार करण्यासाठी आहेत. अंतिम परिणाम म्हणजे एक शक्तिशाली एकत्रित व्यक्तिमत्व असलेली व्यक्ती.
अर्हटिक योग सर्व सात योग- राजयोग, कर्मयोग, कुंडलिनी योग, ज्ञानयोग, भक्तीयोग, मंत्रयोग आणि सरलीकृत हठयोग- आध्यात्मिक विकासाचा पाया तयार करण्यासाठी आणि आत्म्याच्या उत्क्रांतीला गती देण्यासाठी एकत्रित करतो. शारीरिक व्यायाम (हठयोगाप्रमाणे) आणि श्वासोच्छवासाचा व्यायाम (प्राणायाम) द्वारे शारीरिक शरीर शुद्ध आणि विकसित होते. भावनिक शरीर सेवा आणि चारित्र्य निर्माण (कर्मयोगासारखे) आणि मानसिक शरीर आंतरिक चिंतनाच्या अभ्यासाद्वारे (राजयोगासारखे) होते. शिवाय, भक्ती योग (किंवा भक्तीचा योग) भावनिक विकासाला संबोधित करून देवावरील प्रेम आणि त्याच्या सर्व अभिव्यक्तींवर भर देतो. ज्ञानयोग अभ्यास, मानसिक व्यायाम आणि जलद गतीने विचार करून मनाच्या विकासास प्रोत्साहन देते. कुंडलिनी योगामध्ये मणक्मयाच्या पायथ्याशी असलेल्या कुंडलिनी उर्जेची काळजीपूर्वक हाताळणी आणि योग्य जागरण यांचा समावेश असतो.
अर्हटिक योग हा विविध स्तरांद्वारे संरचित वैयक्तिक वाढीचा एक असाधारण मार्ग आहे. प्रारंभिक स्तरावर, जे प्रीपरेटरी लेव्हल आहे, ते सर्व योगाच्या संश्लेषणाची एक प्रणाली म्हणून परिभाषित केले जाऊ शकते कारण ते त्यांचे सार आणि सर्वोत्तम तंत्रे एकाच प्रणालीमध्ये समाकलित करते जिथे-उच्च स्तरांवर ते योग म्हणून देखील परिभाषित केले जाते.
अर्हटिक योग इतका शक्तिशाली आहे, की काही वर्षांचा सराव हा सामान्य योगाच्या दशकांच्या सरावाइतकाच असतो. अर्हटिक योग एक प्रणाली म्हणून खरोखर त्यांच्यासाठी आहे, जे त्यांच्या आध्यात्मिक विकासाबाबत खरोखरंच गंभीर आहेत.
-आज्ञा कोयंडे