हाँगकाँगमधील जागेचा प्रश्न ऐरणीवर, लॉटरी पद्धतीने होतेय जागेचे वाटप
कोरोना काळात अनेक देशांमध्ये मृतदेह दफन करायला जागा कमी पडल्याचे निदर्शनास आले असेलच. जवळपास सर्व देशांमध्ये अंत्यसंस्कारांशी संबंधित अनेक मान्यता आहेत. मृतदेह पुरल्यावर त्याला छेडू नये असे म्हटले जाते. पण आता अंत्यसंस्काराशी संबंधित प्रथा बदलू शकतात. लोकसंख्या वाढल्याने आणि जागा कमी पडू लागल्याने अनेक देशांमध्ये हा बदल दिसून येतोय. हाँगकाँग समवेत सिंगापूर, जेरूसलेम, सिडनी, व्हँकुव्हर आणि इस्तंबुलमध्ये मृतदेह दफन करण्यासाठी पुरेशी जागाच राहिलेली नाही.
हाँगकाँग यात सर्वात पुढे आहे. 1970 मध्येच तेथील मालमत्तेच्या किमती गगनाला भिडू लागल्या होत्या. यादरम्यान लोकांना राहण्यासाठी जागा नसल्याचे पाहून प्रशासनाने देशात नव्या दफनभूमी न करण्याचा निर्णय घेतला होता. तसेच असलेल्या कब्र खोदून दर 6 वर्षांनी मृतदेह बाहेर काढून त्यावर अग्निसंस्कार करण्याचा आदेश देण्यात आला होता.
मरणारा अत्यंत सुदैवी असल्यास किंवा मृतांना दफन करण्यासाठी जागा शिल्लक असलेल्या चर्चचा सदस्य असेल तरच त्याला जागा मिळू शकते. पण यासाठी देखील मृताच्या कुटुंबीयांना 2 कोटी 83 लाख रुपये खर्च करावे लागणार आहेत. हाँगकाँगमध्ये हयात असताना मोठय़ा लोकसंख्येकडे घर नसते आणि मृत्यूनंतरही त्यांना हक्काची जागा प्राप्त होण्याची शक्यता नाही.
याचमुळे मागील काही वर्षांपासून तेथे वेगळी प्रथा अवलंबिली जात आहे. कुटुंबीय मृतदेह दफन करण्याऐवजी त्याच्यावर अग्निसंस्कार करत आहेत. अस्थी जमा करून एखाद्या सुरक्षित ठिकाणी किंवा बँकेच्या लॉकरमध्ये ठेवण्यात येतात. जमीन खरेदी करता येईल का किंवा दफनभूमीत जागा मिळतेय का याची प्रतीक्षा केली जाते.
कुटुंबीय मृताच्या अस्थी एका जारमध्ये जमा करतात. जेव्हा कधी नंबर येईल, तेव्हा अस्थी दफन केल्या जातात. हाँगकाँगमध्ये दफन करण्यासाठीही लॉटरी व्यवस्था काम करते. एखाद्याला अस्थी ठेवण्याची प्रतीक्षा करत येत नसल्यास त्याला 94 लाख रुपये जमा करावे लागतात, ज्याच्या बदल्यात त्याला ए4 साइजची (चप्पलाच्या बॉक्स इतकी) जमीन दिली जाते. या जगोत केवळ एक जार दफन करता येतो.