महामुनी शुकदेव परिक्षिती राजाला कृष्ण कथा सांगताना पुढे म्हणतात –
भगवान श्रीकृष्णांच्या करकमलाचा स्पर्श होताच सरडय़ाचे रूप टाकून तो नृगराजा एका स्वर्गीय देवतेच्या रूपात प्रगट झाला. मुकुट कुंडलें कटिमेखळा । अंगदें कटकें कंठमाळा ।
त्रिदशपाळा अंगींची कळा । नृग लाधला हरिहस्ते।
आता त्याच्या शरीराचा रंग तापलेल्या सोन्याप्रमाणे चमकू लागला होता; आणि त्याच्या शरीरावर अद्भूत वस्त्रे, अलंकार आणि फुलांचे हार दिसू लागले होते.
सर्ववेत्ता श्रीभगवान । तथापि मानवाचिसमान ।
पुसता झाला त्यालागून । तेंही लक्षण अवधारा ।
कळोनि किमर्थ म्हणाल पुसिलें । तरी नृगाचरण जें कां पहिलें । लोकां प्रकटावया वहिलें । निमित्त केलें प्रश्नाचें । अनवधानतेमाजी केवळ । अल्पही दुष्कर्माचें फळ । दु:खयातना भोगवी बहळ । ऐसें गोपाळ प्रकटितसे । श्रीकृष्णाच्या कृपापाङ्गें । शंतम करें स्पर्शतां वेगें । सरठदेह टाकूनि नृगें । दिव्यनिजाङ्गें निवडला । तया दिव्य पुरुषाप्रति । परमाश्चर्यें पुसे श्रीपति । महाभाग तूं कोण ये क्षिती । वरेण्यमूर्ति वरार्ह । वर द्यावया योग्य होसी । यालागीं उत्तम त्रिविष्टपवासी । त्यांमाजी उत्तमोत्तम मानसीं । निश्चयेंसीं मी गणितों । ऐशिया दिव्य पुरुषाप्रति ।किमर्थ सरठदेहावाप्ति।
अंधकूपीं अधोगति । मम प्रश्नोक्ति हे सांग ।
कोण्या कर्मे तुज हे दशा । पावविली गा पुण्यपुरुषा । तूं सुकृती ऐसिया क्लेशा । योग्य न होसी भोगावया । सुभद्रा म्हणिजे कल्याणपात्रा । तव दर्शनें तृप्ती नेत्रां । भाषणश्रवणीं क्षुधा श्रोत्रा । ते सन्मित्रा पूर्ण करिं । आपुल्या पूर्वकर्माची दशा । श्रोतृकामां आम्हां पुरुषां । कथनीं योग्यता मानसा । असतां सहसा गूज न राखें ।
या दिव्य पुरुषाला सरडय़ाची योनी का प्राप्त झाली, हे जरी श्रीकृष्णांना माहीत होते, तरीसुद्धा ते कारण सर्वसाधारण माणसांना माहीत व्हावे म्हणून त्यांनी त्याला विचारले, ‘हे महाभागा ! तू अत्यंत रूपवान आहेस. कोण तू? खात्रीने तू कोणीतरी श्रे÷ देव असावास, असेच मला वाटते. हे कल्याणमूर्ते ! कोणत्या कर्मामुळे तुला या योनीमध्ये यावे लागले ? तुझी अशी दशा होणे योग्य नव्हते. आम्ही तुझा वृत्तांत जाणू इच्छितो. तो आम्हांला सांगणे तुला योग्य वाटत असेल, तर सांग.’ अख्याहि म्हणजे प्रकट करिं । इतुकें कृष्ण बोलिल्यावरी । नृग बोलिला मधुरोत्तरिं । शुकवैखरी ते ऐका । जो कां अनंतगुणपरिपूर्ण । अनंतमूर्ति जो श्रीकृष्ण । तेणें इत्यादिप्रकारें प्रश्न । नृगासी केला होत्साता । भास्करभास्वरकोटीरकोटी । श्रीकृष्णाच्या चरणानिकटीं । प्रणम करूनियां वृत्तान्तगोठी । वदता झाला मारमणा ।
श्रीशुक म्हणतात- जेव्हा अनंतमूर्ती श्रीकृष्णांनी राजाला असे विचारले, तेव्हा त्याने आपला सूर्यासारखा तेजस्वी मुकुट भगवंतांच्या चरणांवर टेकवून त्यांना प्रणाम करून म्हटले. राजा इक्ष्वाकु सूर्यवंशीं । मी जन्मलों तयाचे कुशीं । विख्यात नृगनामा त्रिजगासी । जरी तूं जाणसी समर्था ।
Ad. देवदत्त परुळेकर