भीष्मक राजाने आपल्या व्याह्याचा म्हणजे वसुदेवाचा सन्मान केला. पण त्याला वसुदेवाच्या ठिकाणी कृष्णच दिसत होता. भूतमात्रांत हृषिकेशी असल्याने त्याच्या वृत्तीत कृष्णच ठसावला होता.
वृद्धपरंपरा ऐसी आहे । वरचरण उटी वोहमाये ।
शुद्धमती येऊनि लवलाहें । वदन पाहे कृष्णाचें ।
मुगुट कुंडलें कौस्तुभमाळा । झळकत पितांबर मेखळा । देखोनिया घनसावळा । दोहीं डोळा निवाली।
झणीं लागेल बाह्यदृष्टी । हणोनि घेतली इटिमिठी।
निंबलोण उठाउठी । करि गोरटी निजभावे । कृष्णचरणीं लावितां हळदी । अहंभावेसीं ठकली बुद्धी । लाज विसरली त्रिशुद्धी । मीतूंउपाधी नाठवे ।
ज्याचे चरणींचे रज:कण । शिव विरिंची आपण ।
वंदिताती सांडूनि गुण । ते कृष्णचरण पावली ।
अक्षवाणें करी आरती । कृष्णप्रभा दीपदीप्ती ।
कृष्णीं लागलिया परमप्रीति । चित्तवृत्ती तद्रूप ।
परंपरेप्रमाणे नवरीच्या मातेने वराच्या चरणांना उटी लावावयाची असते. ती उटी लावण्यासाठी शुद्धमती आली. त्यावेळी तिने कृष्णाचे मुख पाहिले. शुद्धमतीने कृष्णचरणाला चंदनाची उटी लावली. ती कृष्णाच्या मुखाकडे पाहू लागली. मस्तकावर दिव्य मुकुट, कानात मकराकार कुंडले, गळय़ात कौस्तुभ मणी, कासे पीतांबर असा घनसावळा पाहिला व तिचे नेत्र तृप्त झाले. माझ्या सुंदर जावयाला दृष्ट लागेल म्हणून तिने त्याच्या अंगावरून हात फिरवून बोटे मोडली व निंबलोण उतरून टाकला. कृष्णचरणांनी हळद लावताना तिच्या बुद्धीतील अहंभाव नष्ट झाला. ती लाज विसरली, मी तू पणा नष्ट झाला. ज्याच्या चरणाचे धुलीकण आपल्याला लाभावेत अशी इच्छा प्रत्यक्ष शिव व ब्रह्मदेव करतात त्या श्रीहरीचे चरण आज तिला प्राप्त झाले होते. तिची चित्तवृत्ती तद्रूप झाली. तिने कृष्णाला अक्षवण व आरती केली.
चिच्छक्ती न सोडी चिन्मात्रा । तेवीं कृष्णाधाकुटी सुभद्रा । मणिमौक्तिकें रत्नहारां । दिव्यांबरें दीधलीं ।
शुद्धमती म्हणे देवकीसी । धन्य धन्य म्हणे तुमची कुशी । जेथें जन्मला हृषीकेशी। म्हणोनिया पायांसी लागली । मग पूजिली यथाविधीसीं । वस्त्रें भूषणें दिधलीं तिसी ।
जगन्निवास जन्मला कुशी । मान्य सकळांशी यालागी । एवं भीमक आणि शुद्धमती । विनीत होऊनि सर्वाप्रती । वस्त्रें भूषणें अर्पिती । सोयरा श्रीपती जोडिला ।
चित्शक्ती जशी चिन्मात्रेला सोडत नाही त्याप्रमाणे कृष्णासोबत त्याची धाकटी बहीण सुभद्रा असायचीच. तिचा सत्कार माणिकमोती, रत्नहार व दिव्य वस्त्रे देऊन करण्यात आला. शुद्धमती देवकीच्या चरणांना वंदन करून म्हणाली-माते! तू धन्य आहेस कारण तुझ्या कुशीत कृष्ण जन्मला. तिच्या कुशीत जगन्निवास जन्मल्याने जी जगन्मान्य झाली होती त्या देवकीचे शुद्धमतीने पूजन केले व तिला वस्त्रे व अलंकार अर्पण केले. याप्रमाणे भीष्मक व शुद्धमती सर्वांप्रती अत्यंत नम्र होऊन सर्वांना वस्त्रे व अलंकार अर्पण केले. प्रत्यक्ष श्रीपती सोयरा म्हणून नात्याने जोडला गेल्याने त्यांना अत्यंत आनंद झाला होता.
Ad. देवदत्त परुळेकर