मे उजाडाला तरी फणसाचे आगमन लांबणीवर
महेश कोनेकर/ मडगाव
आंब्यानंतर सगळय़ात प्रसिद्ध फळांमध्ये हमखास नंबर लागतो फणसाचा! फणस दोन प्रकारचे असतात, एक म्हणजे ‘काप’s आणि दुसरे ‘रसाळ’. आता फणसाचे दोन प्रकार म्हटले म्हणजे खवय्यांचे पण दोन प्रकार पडणारच ना! बस्स, इथेही तसच झालं, काहींना काप्या फणसाचे गरे आवडतात, तर काहींना रसाळ फणसाचे! पण अस्सल खवय्ये मात्र यात भेदभाव करत नाहीत. ते रसाळ असो वा कापा, दोन्ही गरे चवीने खातात. मात्र, यंदा खवय्यांना फणसांची प्रतीक्षा करणे भाग पडले आहे.
काणकोणपासून पेडणेपर्यंत गोव्याच्या बाजारपेठेतून फणस अजून दिसू लागलेला नाही. मे उजाडला तरी फणस बाजारपेठेत दाखल झालेला नाही. कच्चे फणस म्हणजे ज्याला आपण ‘कुवले’ म्हणतो ते मात्र बाजारपेठेत येत असून खवय्ये ‘चाको’ करण्यासाठी हे कुवले खरेदी करताना आढळून येतात. पिकलेले फणस अद्याप दाखल झाले नसल्याने गोवेकर फणसांची प्रतीक्षा करताना आढळून येतात. यंदा हवामानात प्रचंड बदल झाला. त्याचाच परिणाम म्हणून फणसांचे पीक लांबवणीवर पडलेले आहे.
गोवेकर फणसाच्या सुगंधाला आसुलेले
मे महिन्याच्या अखेरीस किंवा जुन महिन्याच्या सुरवातीला पिकलेले फणस बाजारपेठांनी दाखल होतील, असा अंदाज व्यक्त केला जात आहे. आंब्यांच्या सुगंधाने गोवेकरांचे मन जसे प्रफुल्लीत होते तसेच फणसांच्या सुगंधाने देखील. पण, यंदा फणसांचा सुगंध अद्याप दरवळू लागलेला नाही.
फणसाचे पापड, साटें कशी बनवणार?
गोव्यात फणसांपासून पापड, फणसपोळी-साटें तसेच फणसांचे चिप्स इत्यादी खाद्यपदार्थ देखील बनविले जातात व त्याला बाजारपेठेत प्रचंड मागणी असते. फणसपोळी करण्यासाठी फणस बऱयापैकी पिकला पाहिजे. पिकलेल्या फणसाचा रस काढून तो उन्हात वाळत घातला जातो. मात्र, यंदा फणसपोळीचे उत्पादन घटण्याची शक्यता आहे. कारण अद्याप फणस पीकू लागलेले नाहीत व जून महिन्यात पीकले तरी वाळविण्यासाठी उन मिळणार नाही. तिच गत फणसाच्या पापडाची देखील असेल. केवळ फणसाचे चिप्स तेवढे तयार करणे शक्य आहे.
फणसात खूप आरोग्यदायी तत्वे असतात. म्हणजे जिभेला चव मिळते आणि शरीराला पोषण! पण बऱयाच लोकांना हे ठाऊक नाही. पण हे सत्य आहे. फणस खाल्ल्याने शरीराला एरव्ही न मिळणारे पौष्टिक घटक मोठय़ा प्रमाणात मिळतात, त्यामुळे फणस खाल्ला पाहिजे.
फणसात असतात ही जीवनसत्त्वे
फणस हा आरोग्यदायी आहे ही गोष्ट फार कमी लोकांना माहीत आहे. त्यामुळे आपल्याकडे फणस हा फक्त चवीसाठी आणि भुकेसाठी खाल्ला जातो, मात्र खरंतर फणसात जीवनसत्त्व ‘अ’, जीवनसत्त्व ‘ब-6’ आणि जीवनसत्त्व ‘क’ ची मात्रा मोठय़ा प्रमाणावर असते. जीवनसत्त्व ‘अ’ हे आपल्या डोळय़ांसाठी अतिशय फायदेशीर असते. जीवनसत्त्व ‘ब-6’ हे मेंदूच्या विकासासाठी पोषक असते आणि जीवनसत्त्व ‘क’ हे रोगप्रतिकार शक्ती वाढवण्याची महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावते. त्यामुळे जर तुम्ही फणस खात नसाल किंवा कमी खात असाल, तर तुम्ही चुक करताय. जीवनसत्त्वांनीयुक्त असे हे फळ तुम्ही शक्मय तितके खायला हवे.
खनिज पदार्थांचा खजिना आहे फणस
फणसात फक्त जीवनसत्त्वे असतात असे नाही तर त्यात खनिज पदार्थांची मात्रा देखील मोठय़ा प्रमाणावर असते. तुम्ही हवे तर कच्च्या फणसाची भाजी देखील बनवून खाऊ शकता. यातून तुम्हाला कॅल्शयिम, लोह, पोटॅशियम, मॅग्निशियम, फोलिक ऍसिड, थायामिन आणि नियासिन सारखे शरीराला अति लाभदायी असणारे खनिज पदार्थ मिळतात. काटेरी असलेला फणस आतून फक्त गोडच नसतो तर पौष्टिकसुद्धा असतो. या कोरोनाच्या काळात आपल्या शरीरातील रोगप्रतिकार शक्ती टिकवून ठेवणे अतिशय महत्त्वाचे आहे. तुम्ही या काळात फणस जर खाल्लात तर त्यातून तुमची रोग प्रतिकार शक्ती इतकी वाढेल की, तुम्हाला कोरोना विषाणूशी लढण्यासाठी बळ मिळेल.
त्वचेसाठी फायदेशीर आहे फणस
हो हे अगदी खरं आहे. फणस खाणाऱया व्यक्तींच्या त्वचेला मोठय़ा प्रमाणात पोषण मिळते. फणसात जीवनसत्त्व ‘क’ असते. जे जीवनसत्त्व ‘क’ शरीरातील कॉलेजनच्या निर्मितीमध्ये साहाय्य करते. हे कॉलेजन आपली त्वचा नेहमी तरूण राखण्यासाठी महत्त्वपूर्ण असते. या व्यतिरिक्त जीवनसत्त्व ‘अ’ हे आपल्या डोळय़ांच्या आर्टरीची संकुचन प्रक्रिया सुद्धा थांबवते. याचा फायदा असा होतो की म्हातारपणीसुद्धा डोळय़ांची दृष्टी कायम राहते.
फणस हे व्हेज मिट आहे. आता अनेकांच्या मनात हा प्रश्न अजूनही असेल की मिट म्हणजे तर मांस मग फणसाला व्हेज मिट म्हणण्यामागे नेमके कारण तरी काय? तर केवळ फणस आपल्याला एका सेवनातून इतके पौष्टिक घटक आणि तत्व देतात जे आपल्याला विविध फळ आणि भाज्या खाल्ल्यानंतर मिळतात. ज्याप्रमाणे मांस खाल्ल्याने एकाचवेळी तुमच्या शरीराला अनेक फायदे होतात तसेच केवळ फणस खाल्ल्यानेही तुमच्या शरीराला अनेक लाभ होतात आणि म्हणून फणसाला ‘व्हेज मिट’ असे म्हणतात.