गत आठवडय़ात ब्रिटीश ग्रां प्रि एफ-1 स्पर्धेतील अंगावर शहारे आणणाऱया जीवघेण्या अपघातात अल्फा रोमिओचा ड्रायव्हर झोऊ गुआन्यू सहीसलामत बचावला. बिईंग फर्स्ट हे ब्रिद घेऊन सर्वस्व पणाला लावून, जीव धोक्यात घालून वेगाशी स्पर्धा करणारे एफ-1 ड्रायव्हर्स आपल्या प्रत्येक रेसमध्ये कसे प्राण पणाला लावून उतरतात आणि चॅम्पियन्स होण्यासाठी कसे सर्वस्व पणाला लावतात, हे महत्त्वाचे आहेच. त्याही शिवाय, एफ-वनमधील ‘सेफ्टी इंजिनियरिंग’ किती उच्च कोटीचे असते, याचा दाखला या घटनेतून मिळाला आहे. एक प्राधान्याने नमूद करावे लागेल की, एफ वन रेसिंगमधील कारचा ‘नॉर्मल स्पीड’ प्रतितास 240 किलोमीटर्स इतका असतो!
असा घडला तो जीवघेणा अपघात!
सिल्व्हरस्टोनमधील एफवन ग्रां प्रि मध्ये चायनीज ड्रायव्हर झोऊ गुआन्यूचा जीवघेणा अपघात चाहत्यांच्या अंगावर शहारे आणणारा होता. ओपनिंग लॅप सुरु झाल्यानंतर पहिल्याच कॉर्नरला जॉर्ज रसेल व पिएरे गॅस्ली एकमेकांना आदळले आणि झोऊच्या कारचे यात सँडविच झाल्यानंतर ती कार अचानक रोलओव्हर होत गेली. डावा रियर टायर व्हीलपासून वेगळे झाल्यानंतर रसेलला पहिल्याच कॉर्नरला थांबणे भागच होते.
पहिल्या भयंकर अपघातानंतर ऍल्बन व झोऊ यांना तातडीने अटेंड करणे आवश्यक होते. त्यातच स्टॉप-ऑईलचे प्रोटेस्टर्स चक्क ट्रकवर येण्याचा प्रयत्न करत असल्याचे आढळून आले. घटनेचे गांभीर्य ओळखून रेड फ्लॅग दाखवण्यात आला आणि दुसरीकडे, अपघातग्रस्त ड्रायव्हर्संना सहीसलामत बाहेर काढण्यासाठी युद्ध पातळीवर प्रयत्न सुरु झाले. या घटनेमधून एफ-वन ड्रायव्हर्सची सुरक्षितता आणि त्याच्याशी संलग्न मुद्दे ऐरणीवर आले.
यादरम्यान, मर्सिडीज डब्ल्यू 13 चा जॉर्ज रसेल, अल्पाईन ए522 चा इस्टेबॅन, अल्फातोरी एटी03 चा युकी, विल्यम्स एफडब्ल्यू44 चा ऍलेक्स ऍल्बन या साऱयांना दुसऱया ऍक्सिडेंटचा धक्का बसला.
या वर्षाच्या प्रारंभी एफवनमध्ये काय बदलले?
एफ-वन रेस आणखी चुरशीची व्हावी, यासाठी या वर्षाच्या प्रारंभी ऍरोडायनॅमिक रेग्युलेशन ऍक्ट लागू करण्यात आले. या रेग्युलेशनमुळे कारना जवळूनही ओव्हरटेक करण्याची मुभा देण्यात आली. मात्र, याचवेळी याचे अनेक तोटेही होते. कारखालील हवेचा प्रवाह योग्य राहत नसल्याने कार बाऊन्स होण्याची शक्यता वाढते आणि रविवारच्या दुर्घटनेत हेच दिसून आले. कार बाऊन्स होत राहिल्यास याचा ड्रायव्हरच्या प्रकृतीवर परिणाम होऊ शकतो. कॅनेडियन एफवनपूर्वी हॅमिल्टनला क्रायोथेरपी व ऍक्युपंक्चर घ्यावे लागले होते, हे याचे ताजे उदाहरण.
जीवघेणा अपघात, गुणांची काळजी, तरीही रसेलने जपली खिलाडूवृत्ती!
जॉर्ज रसेल या जीवघेण्या अपघातातून झोयूपेक्षा लवकर सावरला आणि यामुळे त्याला क्रॅश कारमधून लवकर बाहेर पडता आले. आश्चर्य म्हणजे बाहेर पडताच त्याने झोयूची कार ज्या वॉलवर जाऊन आदळली, त्या रस्त्याकडे धाव घेतली. एकेक गुण महत्त्वाचा असणाऱया एफवनमध्ये गुणांची ही सर्व रस्सीखेच मागे टाकत रसेलने जपलेली खिलाडूवृत्ती अधिक महत्त्वाची ठरली.
एफवन केवळ स्पोर्ट्स नव्हे तर ‘पॅशन’!
एफवन हा फक्त क्रीडाप्रकार नाही तर तो खऱया अर्थाने ‘पॅशन’ आहे. वेगाशी स्पर्धा करणे म्हणजे पावलोपावली जीवाशी खेळण्याचा प्रकार. तसे पाहता, चीनला एफवनचा फारसा इतिहास नव्हता. पण, 2005 मध्ये चीनमधील शांघायमध्ये एफवन स्पर्धा संपन्न झाली, त्यावेळी स्टॅण्ड्समध्ये असलेल्या अवघ्या 5 वर्षांचा झोऊ गुआन्यू या वेगवान खेळाच्या प्रेमात पडला आणि आश्चर्य म्हणजे नंतर तोच चीनचा पहिलावहिला व्यावसायिक एफ-वन ड्रायव्हर ठरला!
असे काम करते एफवनचे सेफ्टी इंजिनियरिंग
या जीवघेण्या अपघातातून सहीसलामत बाहेर पडल्यानंतर झोयूने फॉर्म्युला वनच्या हॅलो हेड प्रोटेक्शन सिस्टीममुळे आपण बचावल्याचे नमूद केले. त्याची कार टायर वॉल व मेटल फिनिशच्या मध्ये क्रश झाली. पण, कार रोलओव्हर झाल्यानंतरही प्रोटेक्टिव्ह रिंगमुळे झोयू सहीसलामत बचावला. हॅलो हेड प्रोटेक्शन सिस्टीम 2018 मध्ये फॉर्म्युला वनने अंमलात आणले आहे.
हॅलो हेड प्रोटेक्शनसाठी विशबोन शेप टायटॅनियम बार एफवन ड्रायव्हरच्या डोक्यावरच्या बाजूस असते. याचे डिझायनिंग लंडनच्या डबर डेकर बसचे वजन पेलू शकेल, इतके भव्यदिव्य केले गेले आहे. तब्बल 12 टन ओझे पेलू शकेल, अशा या टेक्नॉलॉजीमुळे झोयू 200 किमी प्रतितास वेगात असताना रोलओव्हर झाल्यानंतरही सुखरुप बचावू शकला, हे सर्वात महत्त्वाचे.
रेड-फ्लॅगिंगनंतरही स्पर्धा सुरळीत आणि फेरारीचा कार्लोस चॅम्पियन!
ब्रिटीश एफ-वनमधील ओपनिंग लॅपमधील जीवघेण्या अपघातानंतर आयोजकांनी रेड-फ्लॅगिंग केले असले तरी त्यानंतर दुसऱया टप्प्यात ही स्पर्धा सुरळीत पार पडली आणि फेरारीच्या कार्लोस सेन्झ या पोलसिटरने ही ऍबसॉर्बिग स्पर्धा जिंकली. रेड बुल्सचा सर्जिओ पेरेझ व मर्सिडीजचा लुईस हॅमिल्टन यांनाही पोडियम फिनिश करण्यात यश मिळाले.