तज्ञ डॉ. संदीप आठवलेंनी साधला सातारकरांशी संवाद, आजाराची लक्षणे काय आणि कशी ओळखायची यावर दिला भर
प्रतिनिधी / सातारा
कोरोनाची दुसरी लाट ऐन पीकमध्ये असताना म्युकर मायकोसिस हा बुरशीजन्य आजार फोफावला आहे. या आजाराचे रुग्ण राज्यासह सातारा जिल्हय़ातही आढळू लागले आहेत. हा आजार काय आहे, लक्षणे काय व उपचार काय आहेत, याबाबत तज्ञ डॉ. संदीप आठवले ‘तरुण भारत’ फेसबुक लाईव्हद्वारे सातारकरांना सांगत आहेत.
डॉ. संदीप आठवले यांनी सांगितले की, आज जे तीन प्रश्न डिस्पेशन देण्यात आले आहेत. ते आधी सांगतो. एक म्युकर मायकोसिसची लक्षणे कशी ओळखावी. कोरोना न झालेल्या लोकांना हा आजार होवू शकतो का ? आणि कोरोना झालेल्या व्यक्तीने काय काय काळजी घ्यावी व कसे नियत्रंण ठेवावे.
ज्यांना कोरोना झाला नाही त्यांना हा आजार होऊ शकतो का ?
हा आजार आजचा नाही तर पूर्वी सुद्धा ज्यांची प्रतिकार शक्ती कमी आहे. त्या लोकांमध्ये हा बुरशी जन्य आजार दिसून यायचा. त्याचे प्रमाण जास्तीत जास्त ऑर्ग्न ट्रान्सप्लॉन्ट झालेल्या लोकांमध्ये ज्यांना इमिनो सफरेसिव्ह म्हणजे प्रतिकार शक्ती हेतू पुरस कमी करण्यासाठी प्रयत्न करून एक औषध दिले जायचे. अशा लोकांना तो व्हायचा. त्यांच्यापेक्षाही जास्त महत्त्वाचे म्हणजे ज्यांचा मधुमेह नियत्रणांत नाही. ज्यांची साखर खुप वाढलेली आहे. ज्यांना डायबेटिज किटो ऍसिड ऑसिस नावाच्या स्थितीमध्ये तो आजार घेवून जायचा. त्यांच्यामध्ये हे प्रमाण जास्त करून दिसायचे. तर हा म्युकर मायकोसिस हा पूर्वी सुद्धा होता. आता कोविडच्या पेंशटमध्ये नव्याने ज्या घटना घडतात. हा जास्त फिक्वेंटली येतो.
कोरोना झालेल्या व्यक्तीने काळजी काय घ्यायची आणि कशावर नियंत्रण ठेवायचे ?
कालचे आपण तीन मुद्दे सांगितले होते. एक साखरेचा कंट्रोल, वैयक्तिक स्वच्छता, सतर्क राहून लवकर लक्षणे ओळखून तज्ञांचा सल्ला हायरिस्क गटातील लोकांनी ओळखून लवकरात लवकर घेणे. हायरिस्क गटातील लोकांनी ओळखायचे की, आपण हायरिस्क गटात आहोत का ? ज्यांची साखर खुप वाढलेली आहे. पूर्वी डायबेटिज असो वा नसो, ज्यांना जास्त काळ ऑक्सिजन थेरपी लागलेली आहे. ज्यांना आयसीयु मध्ये जास्त काळ ठेवण्यात आलेले आहे. आणि ज्यांना वैयक्तिक आरोग्य स्वतः चे निट राखता आलेले नाही. हे आयरिस्क गुप मध्ये मोडतात. ज्यांची साखर वाढलेली आहे. त्यांनी ती कंट्रोलमध्ये ठेवणे गरजेचे आहे. 150-200 च्या मध्ये साखरेचे प्रमाण ठेवता आले तर चांगलेच आहे. पेंशटनी आहारातून ही साखरेचे प्रमाण कमी केले पाहिजे. फक्त डॉक्टरांच्या गोळ्यावर अवलंबून राहायचे नाही. पिस्टमय पदार्थाचे सेवन कमी करणे. गोड पदार्थ वर्ज्य करणे. कोविड नंतरचे दोन-तीन आठवडे विशेष महत्त्वाचे असतात. त्यावेळी तरी कमीत कमी. साखर कमी करण्यासाठी तज्ञांनी इन्सुलिनचा सल्ला दिला. तर त्या सल्ल्यानुसार इन्सुलिन घ्यावी. कारण इन्सुलिन ने साखर कंट्रोल मध्ये येते. यांचे भान ठेवावे.
वैयक्तिक स्वच्छता ही महत्त्वाची आहे. धुळीच्या ठिकाणी, कुजणाऱया गोष्टीच्या जवळपास, खतांच्या ठिकाणी, शेतामध्ये जातांना मास्कचा वापर करणे. तसेच नाकामध्ये ज्यांच्या विशेषत नैसर्गिक रित्या कोरडेपणा जास्त असतो. त्यांनी सलाईन्स स्पेस चा वापर करावा. यामुळे नाकाचे अवरण ओलसर राहण्यास मदत होईल. कोरडेपणा हा बुरशीला आमत्रंण देणारा एक घटक आहे. डिसचार्ज होताना पेंशटने ऍडमिट झाल्यापासून साखरेचे प्रमाण किती होते यांची चौकशी करावी. काळया बुरशी विषयी पूर्ण माहिती घ्यावी. आणि आपण हायरिस्क गुपमध्ये मोडत असाल असे वाटत असले. तर त्यांनी साखरेचे प्रमाण नियमित तपासले पाहिजे. तसेच या हायरिस्क गुप मधील पेंशटनी कान, नाक, घसा च्या तज्ञांचा सल्ला घेतला पाहिजे. नाकाची एन्डस्कोपी करून या आजाराची लक्षणे ओळखु शकता. यामुळे लवकरात लवकर निदान होवून पुढची होणारी हानी निश्चित पणे आपण टाळु शकतो.
म्युकर मायक्रोसिसची लक्षणे कशी ओळखावीत ?
नाक अतिशय कोरडे वाटायला लागते. किंवा क्वचित प्रसंगी रक्त येऊ शकते. नाकाच्या आतल्या भागात वेगळया प्रकारच्या खपल्या साठतात. त्या खपल्यामुळे कितेकदा नाक कोरडे तर वाटतेच वाटते. आणि नाक बंद झाल्यासारखे पण वाटते. तर या काळ्या खपल्या यांचे खास लक्षण म्हणता येते. दुसरे लक्षण म्हणजे चेहऱयांच्या एका बाजुला अचानकपणे बधिरपण येणं. किंवा दाताच्या बाजुला बधिरपणा येणं. तर पेंशटला दात आवळल्या सारखे वाटते. ही आता नवीन तक्रार पेंशटच्या तोंडून ऐकत आहोत. डोळा दुखणे, डोळा सुजणे, दृष्टी अचानकपणे कमी होणं ही त्यातली काही वाईट लक्षणे म्हटली जातात. जिथे बुरशीचा प्रादुर्भाव झालाय असे प्राथमिक दृष्टय़ा आपण म्हणु शकतो. ही बुरशी रक्तवाहिन्यांमधून जात असल्याने टाळयाच्या बाजुला सुद्धा काही काळसर चट्टे येणं. त्वचेवर सुद्धा काळसर चट्टे येणं हे घडु शकतो. डोकेदुखी हे लक्षण येऊ शकते. ही लवकर येणारी लक्षणं ओळखून तज्ञांचा सल्ला घेतला. योग्य वेळा योग्य ती तपासणी करून घेतली. जसे की रक्तांतील साखरेची तपासणी, नाक, कान, घसा, डोळयांचे डॉक्टर यांच्याकडून तपासणी करून घेणं गरजेचे आहे. यातील एक लक्षण आले म्हणजे म्युकर मायक्रोसिस झाला का ? तर नाही. विनाकरण वाचलेले लेख विचारात न घेता शास्त्राrय गोष्टीवर विश्वास ठेवावा. आणि आपण त्यांचे अर्थ न लावायला जाता. लक्षणे ओळखून डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.