वेटलँड ब्रीफ डॉक्युमेंटेशनचा पहिला टप्पा पूर्ण : प्रा. हसन खान यांची माहिती
प्रतिनिधी / मालवण:
भारतीय अंतरिक्ष अनुसंधान संगठन (I.S.R.O) ने 2010 साली प्रकाशित केलेल्या वेटलँड ऍटलासमध्ये मालवण तालुक्यातील पाच पाणथळ जागांचा (वेटलँड) ब्रीफ डॉक्युमेंटेशनचा पहिला टप्पा पूर्ण झाला आहे. तसेच जिल्हाधिकाऱयांनी डॉक्युमेंटेशन सत्यापित करून मुंबई उच्च न्यायालयात दाखल केले आहे. यात मालवण तालुक्यातील पाच जागांचा समावेश आहे.
पाणथळ जागेच्या परिसरात आढळणारे वनस्पती, पशु-पक्षी, बुरशी, मासे, फुलपाखरे इत्यादी व्यतिरिक्त या परिसरात असलेल्या पुरातन वास्तुंचाही अभ्यास करायला मिळणार आहे. या सर्व गोष्टी लोकांना एक उच्च प्रतीचे पर्यटन व शाश्वत उद्योग करण्यासाठी उपयुक्त ठरणार आहेत, असे पर्यावरणप्रेमी तथा येथील स. का. पाटील सिंधुदुर्ग महाविद्यालयाचे प्रा. हसन खान यांनी सांगितले.
वेटलँड आणि त्यांचे कोड नंबर
1) बांदिवडे तलाव (वेटलँड कोड 6000), 2) पोईप तलाव (वेटलँड कोड 6010), 3) डिकवल तलाव (वेटलँड कोड 6040), 4) पेंडूर तलाव (वेटलँड कोड 6059), 5) धामापूर तलाव (वेटलँड कोड 6073) या पाणथळ जागांची तपशीलवार माहिती न्यायालयात सादर करण्यात आली आहे. या पाच जागांव्यतिरिक्त काही पाणथळ जागा आहेत, ज्यांची नोंद महाराष्ट्र राज्य सरकारच्या पर्यावरण विभागाने केलेली नाही. आपल्याला त्या जागासुद्धा संरक्षित आणि संवर्धन करायच्या आहेत. पाणथळ जागांची माहिती देण्यापूर्वी एक महत्वाची गोष्ट सर्वांनी समजून घेतली पाहिजे की, पाणथळ जागा या व्यक्तिगत मालकीच्या अथवा शासनाच्या अखत्यारित असू शकतात. परंतु पाणथळ नियम सर्वांना लागू आहेत. कुणीही पाणथळ जमिनीमध्ये भराव ठाकणे, बांधकाम करू शकत नाही. परंतु शाश्वत पद्धतीने या जमिनीचा वापर अथवा संवर्धन करण्यासाठी कोणाच्याही परवानगीची गरज नाही, असेही प्रा. खान म्हणाले आहेत.
शाश्वत पर्यटन विकास शक्य
पाणथळ जागा इको वेटलँड ट्रेल, इको पर्यटन, सेंद्रिय शेती, वाईल्ड लाईफ फोटोग्राफी इत्यादीसाठी वापर करू शकता. बांबू राफ्ट इत्यादी करू शकता. मत्स्य पालन करू शकता (यामध्ये काही विशिष्ट प्रजातीचे मासे उदा. टिलापीया किंवा ऑर्नामेंटल (शो) च्या प्रजाती. ज्याने पाणथळ जागेची मत्स्य जैवविविधता धोक्यात येईल, अशा प्रजाती पाणथळ जागेत सोडणे प्रतिबंधित आहे). तसेच या जागांवर देशी झाडांची (उदा उंबर, वड, पिंपळ, करंज, किंजळ, सिसम, कजरा, जांभूळ, फणस.)ाख लागवड करू शकता. परंतु स्थानिक व्यतिरिक्त बाहेरील झाडांच्या प्रजाती (Invas alien flora) (उदा. अकेशिया, गुलमोहर, सुरू, उलटा-अशोक इत्यादी प्रजाती) पाणथळ जागेत लावणे प्रतिबंधित आहे. या सर्व बाबी तसेच वेटलँड लँडस्केपिंग यावर मार्गदर्शन करण्यात येणार आहे, असेही प्रा. खान म्हणाले. वेटलँड वाचविण्यासाठी आमचा लढा सुरू आहे, असेही ते म्हणाले.