लिपस्टिक अन् साबणातही मायक्रोप्लास्टिक, डीएनएत बदल घडून येण्याचा धोका
जगभरात प्रदूषण वाढत आहे. दरवर्षी 430 दशलक्ष टनापेक्षा अधिक प्लास्टिकची निर्मिती होतेय. यातील दोन तृतीयांश प्लास्टिकची उत्पादने लवकर खराब होतात, यात पॉलिथिन बॅगचा प्रामुख्याने समावेश आहे. या प्लास्टिक प्रदूषणाचे कारण मायक्रोप्लास्टिक असून ते माणूस तसेच अन्य प्राण्यांच्या आरोग्यासाठीही धोकादायक आहे.
मायक्रोप्लास्टिक दैनंदिन जीवनात वापरल्या जाणाऱ्या गोष्टी म्हणजेच कपडे, सिगारेट, कॉस्मेटिक्स इत्यादींमध्ये अस्तित्वात आहे. युनायटेड नेशन्स इन्व्हॉयरनमेंट प्रोग्रामनुसार या गोष्टींच्या सातत्यपूर्ण वापरामुळे पर्यावरणात प्लास्टिकचा कचरा वाढत चालला आहे. मायक्रोप्लास्टिकचा व्यास 5 मिलिमीटरपर्यंत असू शकतो. हे प्लास्टिक निर्माण करणाऱ्या कारखान्यात झालेली गळती किंवा पाइप्सच्या साफ-सफाईमुळे ते समुद्रात वाहून जाते. याचा थेट अन्नसाखळीवर प्रभाव पडतो. पक्षी, माशांनी हे प्लास्टिक गिळल्यावर टॉक्सिक आणि मॅकेनिकल इफेक्ट दिसू लागतो.
या कारणामुळे या प्राण्यांची भूक मंदावते, त्यांच्या वर्तनात बदल आणि जेनेटिक म्युटेशन देखील होऊ लागते. अनेकदा श्वास घेण्यास समस्या उद्भवते. माणूस सागरी खाद्याचे सेवन करत असल्याने हे मायक्रोप्लास्टिक मानवी शरीरात देखील पोहाचते. श्वास घेताना, पाणी पिताना किंवा अनेकदा आमची त्वचा देखील या मायक्रोप्लास्टिकला शोषून घेते, मायक्रोप्लास्टिक विविध मानवी अवयव, तसेच नवजातांच्या प्लेसेंटामध्ये देखील आढळून आले आहे.
महिलांसाठी अधिक धोकादायक
युएनईपी 2021 चा अहवाल फ्रॉम पोल्युशन टू सोल्युशनमध्ये मायक्रोप्लास्टिकमध्ये असलेल्या रसायनांमुळे लोकांच्या विशेषकरून महिलांच्या आरोग्यावर प्रतिकूल प्रभाव पडत असल्याचे म्हटले गेले आहे. यामुळे ह्युमन जेनेटिक्स, रेस्पिरेटरी रेट, मानसिक विकासावर थेट प्रभाव पडतो. मायक्रोप्लास्टिक आणि त्याच्या रसायनांमुळे सागरी जीवांसोबत मानवालाही धोका उद्भवला आहे. हा धोका रोखता येऊ शकतो आणि या दिशेने काम केले जावे. यामुळे मानवी आणि अन्य जीवांचे आरोग्य दीर्घकाळापर्यंत उत्तम राहू शकते. तसेच पर्यावरणाचे रक्षण करता येणार असल्याचे युएनईपीच्या मरीन अँड फ्रेशवॉटर ब्रँच्या प्रमुख लेटिसिया कार्वाल्हो यांचे म्हणणे आहे.